زندگینامه و آثار آلبرشت دورر نقاش آلمانی

نویسنده: ایکاروس، تاریخ انتشار: چهارشنبه، ۱۹ شهریور ۱۳۹۹

آلبرشت دورر نقاش و چاپگر آلمانی بود. از او به عنوان بزرگترین و پرکارترین نقاش آلمانی رنسانس یاد می شود و آثارش شامل نقاشی های مذهبی، تعداد زیادی پرتره و سلف پرتره و چاپهای دستی می باشد. مجموعه آپوکالیپس (آخرالزمان) او سمت سوی های گوتیک داشته و توجه بسیاری از طرفداران این سبک را به خود جلب کرده است.

دورر دومین پسر گلد اسمیت آلبرشت دورر بود. کسی که در سال 1455، مجارستان را به مقصد نورنبرگ آلمان ترک کرد. دورر اولین فعالیت های خود را در کارگاره پدرش به عنوان طراحی آغاز نمود. مهارت و استعدادش در سال 1484 و زمانی که 13 سال داشت با کشیدن یک سلف پرتره آشکار شد. کمی بعد نقاشی مدونا با فرشتگان را در سال 1485 به تصویر کشید که این نقاشی را به اواخر دوره گوتیک منتسب می کنند. در سال 1486 پدر دورر او را برای آموزش و شاگردی به نزد مایکل ولگموت که نقاش و حکاک چوب بود برد. دورر از این استاد در سال 1516 یک پرتره به تصویر کشید. بعد از سه سال آتلیه این استاد را به قصد سفر آموزشی و تحقیقاتی ترک کرد. در سال 1490 دورر با به تصویر کشیدن پرتره پدر، اولین مرحله بلوغ نقاشی خود را نمایان ساخت. در این نقاشی می توان نشانه های یک اثر حرفه ای را که به دست یک استاد به تصویر کشیده شده است مشاهده کرد. در سالهای بعد به هلند و سوئیس سفر کرد، در جایی که اولین حکاکی چوب خود را خلق نمود. در این دوره و در سال 1493 یک شاهکار نیز به صورت سلف پرتره بر روی پوست از خود بجای گذاشت. در پاییز سال 1495 اولین سفر خود را به ایتالیا انجام داد و تا بهار 1495 در ایتالیا ماندگار شد. در ایتالیا تعدادی کار با متریال آبرنگ از مناظر طبیعی آلپ خلق نمود. این آثار را میتوان در بین بهترین آثار مناظر طبیعی او قرار داد. کارها از جزییات بسیار زیبایی برخوردار هستند و همچنین سایه روشن های بسیار قوی و ضربه قلمهای ماهرانه در آنها به وضوح به چشم می خورند. در این آثار، از رنگهای سرد و تیره بیشتر استفاده کرده و در کنار این خصوصیت می توان عمق و پرسپکتیو جوی را در آنها مشاهده کرد.

سفر به ایتالیا به صورت مستقیم و غیر مستقیم تاثیرات عمیقی بر روی آثار دورر گذاشت. در طول سفر به ونیز و همینطور قبل از مسافرت به ایتالیا وی آثار نسبتا زیادی از چاپ دستی اساتید ایتالیایی مشاهده کرد. او بسیار تحت تاثیر آثار آنتونیو پولایولو قرار گرفت. خطهای موج گونه و قوی پولایولو در آثارش که بیشتر مربوط به بدن انسان بود تاثیر زیادی بر روی آثار دورر داشت. همینطور او از آثار دیگر نقاش ایتالیایی به نام مگنتا در فیگورهای انسان تاثیرات عمیقی گرفت. آثاری که دورر از این پس خلق کرد کاملا تحت تاثیر روح ایتالیایی بود. باید گفت دورر در کنار حفظ استقلال هنری خود کاملا تحت تاثیر هنر قدرتمند ایتالیا و الهامات رنسانسی آن قرا گرفت. یکی از مهمترین آثاری که تاثیر عمیق رنسانس ایتالیایی را بر روی دورر نشان میدهد یک سلف پرتره می باشد که در سال 1498 به تصویر کشیده است. در این کار دورر سعی کرد که تصویر خود را به شکل یک شخص اشرافی در دوران رنسانس به نمایش بگذارد.

او در این نقاشی خود را به شکل یک جوان خوش لباس و خوش قیافه که از مد آن روزها پیروی می کند به نمایش می گذارد. در این نقاشی به جای به نمایش گذاشتن یک فضای تک رنگ با رنگهای طبیعی و ساده، یک فضای داخلی از یک محل را به تصویر می کشد. در این فضا یک پنجره باز وجود دارد که از آن میتوان یک منظره طبیعی از جنگل و کوه را مشاهده کرد. این جزییات کاملا بیننده را به یاد نقاشی های ونیزی و فلورانسی آن دوران می اندازد. تمرکز او بر روی فیگور در تصویر و همینطور نگاه آن و قرار گرفتن یک پرسپکتیو عمیق و معرفی یک فضای دیگر در آن، ارتباط ذهنی هنرمند را با دنیای دیگر به تصویر می کشد. تاثیرات رنسانس ایتالیایی در کارهای چاپ دستی وی عمیق تر و مشهودتر از آثار او در طراحی و نقاشی بود. یکی از بارزترین این آثار مجموعه آخرالزمان او می باشد که تاثیرات گوتیک متاخر را می توان به وضوح در آن مشاهده کرد. این مجموعه در سالهای 1498 خلق شد و در آن می توان احساسات متلاطم و عمیق، صحنه های شلوغ و ترکیب بندی های بسیار فشرده را مشاهده نمود. در این چاپها سبک منحصر به فرد دورر به وضوح نمایان است. اما با این وجود می توان تاثیرات قدرتمند اومانیسم و کلاسیسیسم ایتالیایی را در آنها دید. همینطور چاپهای سامسون و شیر 1497، هرکول تسخیر کاکوس و بسیاری از چاپهای دیگر وی کاملا حال و هوای ایتالیایی دارند.

در واقع می توان گفت سبک این هنرمند بزرگ تا سالهای 1500 مابین گوتیک متاخر و رنسانس ایتالیایی در رفت و برگشت می باشد. اما بعد از این دوره سبک او راه اصلی خود را پیدا می کند و این تغییر به وضوح در پرتره اسوات کرل، نقاشی سه تن از اعضای اشرافی خانواده ای در نورنبرگ و همینطور در پرتره مرد جوان دیده می شود.

در سال 1500 دورر یک سلف پرتره خلق کرد که در آن خود را به شکل مسیح ترسیم کرده است. پس از این مدت تاثیر گرفتن او از هنر ایتالیا فزونی گرفت و یکی از دلایل آن نیز ارتباط با نقاش ونیزی به نام جاکوبو بارباری بود. این نقاش در پی یافتن یک راه حل هندسی برای رسیدن به تناسبات ایده آل در فیگور انسان بود. شاید بتوان نمونه بارز این تاثیر را در چاپ دستی وی در اثر آدم و حوا مشاهده نمود. در این اثر تلاش کرد که تناسبات انسان را به شکلی منطقی و ایده آل به نمایش بگذارد. از این دوره به بعد آثارش به شکل معنا داری سمت و سوی کلاسیک به خود گرفت. با وجود تاثیرات عمیق هنر ایتالیا بر روی این هنرمند، وی همیشه سبکی منحصر به فرد داشت و هرگز استقلال هنری خود را از دست نداد. در هنر او می توان جسارت، گرایش به طبیعت و ترکیب بندی های نرم و آزاد را مشاهده کرد.

در پاییز 1505 دورر سفر دوم خود را به ایتالیا انجام داد و تا زمستان 1507 در ایتالیا ماند. در این سفر نیز مانند مسافرت قبلی بیشتر زمان خود را در ونیز گذراند. در این دوره بسیار تحت تاثیر نقاش ایتالیایی و رهبر جنبش رنسانس متقدم ونیزی، بلینی قرار گرفت و آثار او را ستایش میکرد. این نقاش (بلینی) بعدها یکی از اصلی ترین عوامل حرکت رنسانس رو به جلو بود. در این دوره پرتره ها و نقاشی های فیگوراتیو دورر بسیار نرم و لطیف شد و در آثارش می توان به وضوح تاثیر سبک بلینی را مشاهده کرد. یکی از مهمترین نقاشی های دورر در این دوره یک نقاشی در ابعاد کوچک با موضوع مسیح جوان و پزشکان بود که این اثر اقتباسی از نقاشی بلینی به نام معرفی در معبد می باشد.

کارهای دورر به واقع هنرمندانه و زیبا می باشد که تسلط و توجه دقیق به جزییات را به نمایش میگذارد. از این دوره به بعد آثار این هنرمند بزرگ به شکل استادانه ای پیش رفت و کیفیت و ظرافت در آثار او به حد اعلی رسید. تکنیک مثال زدنی او در آثارش بین سالهای 1505 تا 1507 شباهت های زیادی به نقاشی ها و سبک بلینی دارد و در برخی از آنها به جرات می توان گفت از آثار استاد ایتالیایی نیز پیشی گرفته است. در این کارها انعطاف و سرزندگی چشم نوازی وجود دارد که این عناصر را در آثار کمتر نقاشی می توان ملاحظه کرد. در سال 1506 اثر جشن حلقه گل رز را برای یک کلیسای آلمانی به پایان رسانید. کمی بعد دورر سفری کوتاه به بلونیا داشت و در آخرین نامه خود از ایتالیا به آلمان که در اکتبر 1506 به دوست اومانیست خود ویلیبالد پیرکهایمر نوشت از بازگشت قریب الوقوع خود به آلمان گفته است. او در این نامه ایتالیا را خورشید تابان خطاب کرده است و تاسف خود را از ترک این سرزمین ابراز کرده است. او گفته در ایتالیا من یک آقا هستم ولی در خانه یک موجود کوچک و بی مصرف.

در سال 1507 به آلمان و شهر نورنبرگ بازگشت و سال بعد یک خانه بزرگ در آنجا خرید، جایی که همچنان پا برجا می باشد و امروزه به شکل موزه درآمده است. در آلمان نیز وی همچنان تاثیراتی را که از هنر ایتالیا گرفته بود حفظ کرد و شروع به خلق آثار هنری و فعالیت نمود. از آثار مهمی که پس از بازگشت از ایتالیا خلق کرد می توان به شهادت ده هزار نفر و ستایش تثلیث اشاره داشت. هر دوی این آثار دارای ترکیب بندی های شلوغ و جمعیت زیاد می باشند. خصوصیات بارز آثار دورر در این دوران گرایش او به کمال گرایی کلاسیسیسم و در عین حال سادگی و ایستایی می باشد. در این نقاشی ها فیگورها با قامت راست و در حالت آرامش می باشند. در بین سالهای 1507 تا 1513 آثار چاپ دستی خود را کامل کرد. در سالهای 1513 تا 1514 دورر بزرگترین و مهم ترین آثار چاپ دستی خود را خلق نمود. این آثار شامل شوالیه، مرگ و شیطان، سنت جروم در حال مطالعه و یکی از ستودنی ترین آثارش به نام مالیخولیا می باشد. سایز این آثار تقریبا یک اندازه و در حدود 24.5 در 1/19 سانتیمتر می باشند. موضوع در این آثار حالت معماگونه، مبهم و کنایه آمیز می باشند. در مورد اثر مالیخولیا بحث ها و تفسیرهای بسیاری حتی تا به امروز در میان کارشناسان هنری در گرفته است. همینطور در این دوره یک طراحی بسیار مهم و زیبا را از مادر خود ایجاد نمود.

در سالهای حدود 1512 ماکسیمیلیان یکم پادشاه رم به آلمان سفر کرده بود و در این زمان دورر را برای کار به حضور خود طلبید. دورر به همراه تعدادی از دیگر هنرمندان مشهور آن دوران وظیفه تزئین و طراحی حاشیه کتاب مقدسی را که پادشاه در صدد تهیه آن بود، بر عهده گرفت. همینطور در کنار کار کتاب، دو پرتره نیز از پادشاه رم به تصویر کشید و علاوه بر آن تعدادی نقاشی و آثار شخصی نیز خلق کرد. وی پس از مدتی مارتین لوتر را ملاقات کرد و بعدها از طرفداران او شد. دورر مدتی بعد به شهرت جهانی رسید و در این زمان تعدادی از آثار خود را با هنرمند بزرگ رنسانس رافائل رد و بدل کرد.

در جولای 1520 دورر به هلند سفر کرده و در شهر آخن در مراسم تاجگذاری چارلز پنجم شرکت نمود. کمی بعد به شهرهای دیگر هلند مسافرت کرده و در آنجا با نقاشان مکتب هلندی ارتباط برقرار نمود. در سال 1521 به شهر بروژ سفر کرد و از آثار نقاشان قرن پانزدهم مانند هوبرت و یان ون آیک دیدن نمود. دفترچه اسکیس دورر در طول سفرش به هلند و فلاند پر از طراحی های ارزشمند و رئالیستی می باشد. همینطور دست به خلق آثار نقاشی نیز با تاثیر از اساتید هلندی زد. یکی از نمونه های بارز آن پرتره برنهارد فون رستن می باشد.

در سالهای پایانی عمر دورر به نگارش تئوری های نقاشی پرداخت. در طول این سالها به واسطه شرایط جسمی کم کار شده بود اما در سال 1526 یکی از بهترین و بزرگترین آثار خود را رقم زد. این اثر چهار رسول (حواری) نام دارد. این اثر را به واقع می توان یکی از زیباترین و برترین آثار دورر به شمار آورد که به نهایت پختگی و درجه استادی رسیده بود.

آلبرشت دورر را به واقع می توان یکی از بزرگترین و تاثیرگذار ترین نقاشان، چاپگران و طراحان تمام تاریخ هنر به شمار آورد. او تاثیرات عمیقی را بر هنر رنسانس در سرتاسر اروپا گذاشت و رد قلم این استاد بزرگ در آثار بسیاری از شاگردان مکتب او مشهود است. این هنرمند بزرگ حتی بر روی هنرمندان ایتالیایی و هلندی نیز تاثیرات عمیقی گذاشت. به طوری که در کتاب شرح زندگی هنرمندان بزرگ نوشته وازاری از او به عنوان یک هنرمند و استاد بزرگ یاد میشود. وازاری، این نقاش بزرگ را مورد تحسین قرار داده و او را ستایش می کند. به مانند بسیاری از هنرمندان بزرگ ایتالیایی (دورر یک نقاش آلمانی می باشد ولی تاثیرات عمیقی را از هنر ایتالیا گرفت) او نیز به نقاشی های سلف پرتره علاقه زیادی داشت و از او نقاشی های سلف پرتره زیادی باقی مانده است.