گوستاو مورو، نقاش جنبش نمادگرایی

نویسنده: ایکاروس، تاریخ انتشار: دوشنبه، ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱

گوستاو مورو نقاش و هنرمند فرانسوی و یکی از چهره های مهم جنبش نمادگرایی در دهه 1890 به حساب می آید. هنر این هنرمند بزرگ در اوایل قرن بیستم مورد توجه قرار نگرفت. اما در سالهای 1960 و 1970 گوستاو مورو یکی از بزرگترین نقاشان سمبلیسم به شمار آمد. منتقدی مانند ژان کاسو از او به عنوان نقاش سمبلیسم برتر یاد می کند. مورخ هنری، رابرت دلووی در مورد او مینویسد گوستاو مورو سبک چند لایه ای و چند ظرفیتی سمبلیسم را با اثر ژوپیتر و سمله به حد اعلای خود رساند. وی هنرمندی پرکار بود که بیش از 15000 نقاشی، آبرنگ و طراحی خلق نمود. گوستاو تمثیل ها و موضوعات سنتی کتاب مقدس و اساطیری را نقاشی می کرد که در آن دوره مورد علاقه آکادمی های هنرهای زیبا بود.

گوستاو مورو در یک خانواده فرهنگی متوسط رو به بالا در پاریس به دنیا آمد. پدرش معمار و مادرش یک موسیقی دان بود. پدر به دلیل تحولات و شرایط پر التهاب آن دوران فرانسه بعضا با مشکلاتی برای کار مواجه می شد و خانواده در برخی مواقع مجبور به زندگی در شهر های دیگر فرانسه بودند. مورو از سن هفت سالگی به شکل بی وقفه طراحی را آغاز کرد و در یک کالج شبانه روزی مشغول به تحصیل شد. خواهر بزرگ مورو در سن سیزده سالگی در گذشت و این رویداد تاثیر منفی بر وی گذاشت و او را تا حد زیادی گوشه گیر کرد. خانواده از فعالیت هنری فرزند استقبال و پیوسته او را پشتیبانی می کرد. اما بر گذراندن تحصیلات آکادمیک نیز اصرار داشتند. مورو لاتین و یونانی آموخت و ادبیات کلاسیک فرانسه را مطالعه کرد. نواختن پیانو را فرا گرفت و تنور Tenor بسیار خوبی بود. در سال 1841 به همراه مادر و بستگان از ایتالیا دیدن کرد و در آنجا یک دفتر 40 صفحه ای را از طراحی پر نمود.

بازدید از موزه‌ها و گالری‌ها در ایتالیا عمیقاً مورو را تحت تأثیر قرار داد و بر تصمیم او برای دنبال کردن حرفه ‌ای هنر به عنوان یک هنرمند تأثیر گذاشت. پس از بازگشت در سال 1841 به یک استودیو طراحی شبانه رفت. در سال 1844 وارد استودیوی خصوصی فرانسوا ادوارد پیکو، یکی از اعضای مدرسه هنرهای زیبا شد. ادوارد پیکو به هنرمندان جوان مشتاق، کلاس ‌هایی ارائه داد تا برای امتحانات ورودی مدرسه هنرهای زیبا آماده شوند. در سال 1846 مورو در کلاس رسمی پیکو در École des Beaux-Arts پذیرفته شد. مورو آرزوی برنده شدن جایزه معتبر بزرگ رم را داشت. اما هنگامی که در سال‌های 1848 و 1849 در دور نهایی شکست خورد، مدرسه هنرهای زیبا را پیش از موعد ترک کرد. سبک او به زودی از سبک مورد علاقه آکادمی دور شد. اما بسیاری از روشها و مفاهیم اولیه هنرهای زیبا که آموخته بود تا پایان عمر با او باقی ماندند. همانطور که تعهد ش به نقاشی تاریخ باقی ماند.

گوستاو مورو وقت خود را صرف کپی برداری از نقاشی های لوور نمود و خیلی زود به رمانتیسم گرایش پیدا کرد. دو هنرمند معاصری که او بسیار تحسین می کرد، اوژن دلاکروا و تئودور شاسریو بودند که هر دو در همسایگی او زندگی و کار می کردند. شاسیرو در ده سالگی وارد آتلیه خصوصی نقاش بزرگ نئوکلاسیک ژان آگوست دومینیک انگر شده بود و مدتی را با انگر در آکادمی فرانسه در رم گذراند. اما در اواخر نوجوانی از نئوکلاسیک به دلاکروا و رمانتیسم روی آورد. شاسریو هرگز در مدرسه هنرهای زیبا شرکت نکرد، اما با انگیزه و سخت کوش بود و توانست برای خود شهرتی ایجاد کند. کمیسیون ها را به دست آورد و زندگی نسبتاً نامتعارف و گاه آشفته ای داشت. مورو با شاسریو که هفت سال از او بزرگتر بود، دوستی برقرار کرد و استودیویی در نزدیکی شاسریو اجاره کرد. مورو در حدود سال 1850 از استودیوی دلاکروا بازدید کرد. دلاکروا 28 سال از وی بزرگتر بود و ظاهرا رابطه این دو به همین ملاقات خلاصه می شود. پدر گوستاو در سال 1853 خانه ‌ای را خریداری کرد و طبقه آخر را به استودیو برای مورو تبدیل کرد. جایی که او و والدین تا آخر عمر در آنجا زندگی کردند. اندکی قبل از نقل مکان، گوستاو مورو یک پروژه جاه طلبانه را آغاز کرده بود. صحنه ای از کشتار حماسی بر اساس اپیزودی از ادیسه با عنوان خواستگاران (1852-1896). او تا آخر عمرش روی این نقاشی کار کرد و حتی نوارهایی را به بوم اضافه کرد تا اثر را به اندازه 3.85×3.43 متر بزرگتر کند. اما در زمان مرگ این اثر هنوز ناتمام بود. مورو در دهه 1850 شروع به نمایش آثار خود به صورت منظم کرد. او با کمک پدرش چند سفارش نقاشی دریافت کرد. برای اولین بار در سال 1852 در سالن پاریس شرکت کرد و یک اثر ارائه نمود که توسط دولت به قیمت 600 فرانک خریداری شد. در سال 1853 در سالن دو اثر را ارئه کرد که هر دوی این آثار با تاثیر از شاسریو بود. یکی از این آثار به قیمت 2000 فرانک از سوی دولت خریداری شد. پس از مرگ شاسریو مورو دچار افسردگی شد و والدین که نگران حال نقاش بودند به او پیشنهاد سفر دوباره به ایتالیا را دادند.

گوستاو مورو پس از سفر دوباره به ایتالیا جان تازه ای گرفت و آثار اساتید بزرگی چون میکل آنجلو و لئوناردو تاثیر عمیقی بر روی او گذاشت. وی در ایتالیا به مطالعه و کپی از روی آثار هنرمندان بزرگ پرداخت. در سیستینای رم ساعتها به سقف خیره می شد و از روی فیگورها طراحی میکرد. وی همچنین به ویلا مدیچی رفت و در آنجا از روی مدلهای زنده طراحی میکرد. در این بین با ادگار دگای جوان آشنا شد و مدتی را به عنوان معلم دگا سپری کرد. پس از مدتی پدر و مادر نیز به گوستاو مورو پیوستند و با هم به فلورانس و شهرهای دیگر ایتالیا سفر کردند.

در سپتامبر 1859 گوستاو مورو و والدینش با چند صد طراحی و نقاشی به پاریس بازگشتند. دگا در پاریس در سال 1860 پرتره کوچکی از گوستاو کشید که تا آخر عمر در استودیوی مورو نصب شده بود. با این حال، زمانی که دگا تحت تأثیر ادوار مانه و امپرسیونیسم ها قرار گرفت، رابطه آنها شروع به تغییر کرد. در حالی که مورو روی نقاشی ژانر تاریخی متمرکز شد. گوستاو مورو یک بار به دگا گفت: شما وانمود می کنید که می توانید هنر را از طریق باله تجدید کنید؟ که دگا پاسخ داد: شما فکر میکنید میتوانید با به تصویر کشیدن جواهرات این کار را انجام دهید؟

مورو در سال‌های آخر عمر خود به‌ طور فزاینده‌ای از جامعه کناره‌ گیری کرد. او نمایش آثار خود در سالن را متوقف نمود. همچنین از نمایش آثار خود در خارج از کشور دوری می جست. با این حال، به تولید نقاشی ادامه داد و آثار خود را به صورت پراکنده در مکان های دیگری مانند نمایشگاه جهانی پاریس در سال 1889 به نمایش گذاشت.

گهگاه از مهمانان در خانه ‌اش پذیرایی می‌کرد و به خاطر مکالمه های جذاب شهرت داشت. اما به ندرت به بازدیدکنندگان اجازه داده میشد در استودیوی شخصی آثارش را ببینند. گوستاو مورو هنرمندی فوقالعاده فرهیخته، فاضل و خواننده ای مشتاق با کتابخانه شخصی بیش از 1600 جلد بود. در مقایسه با سایر هنرمندانی که در آن زمان در پاریس به سطح موفقیت خود دست یافته بودند، او سبک زندگی متواضعانه ای را پیش گرفته بود. ادگار دگا، که در همان نزدیکی زندگی می ‌کرد و گهگاه با او ارتباط برقرار می‌ کرد، مورو را در سال‌ های بعد به‌ عنوان یک گوشه نشین توصیف کرد که می‌ داند قطارها چه ساعتی حرکت میکنند.

گوستاو مورو در طول زندگی خود بیش از 15000 نقاشی، آبرنگ و طراحی تولید کرد. به دلیل عدم تمایل او به فروش آثارش، پس از مرگش از وی 1200 نقاشی و آبرنگ و 10000 طراحی باقی مانده بود که آنها را به دولت واگذار کرد. موزه ملی گوستاو مورو در منطقه 9 پاریس در 14 ژانویه 1903 به روی عموم باز شد و شاگرد سابقش ژرژ روئو به عنوان متصدی انتخاب شد. تاثیر این هنرمند بر جنبش نماد گرایی تا سالهای طولانی باقی ماند. بسیاری از نقاشان در آن دوره آثار گوستاو مورو را ستودند. در آن دوره مرسوم بود که شاعران در مورد نقاشی های مورد علاقه شان منظومه و مطلب می نوشتند. نقاشی های مورو یکی از پرطرفدارترین آثار هنری در این زمینه بود. علاقه به آثار وی در اوایل قرن بیستم بسیار زیاد بود و پس از افتتاح موزه خیل زیادی از علاقمندان برای مشاهده آثارش مراجعه کردند. با این حال مخاطبان پس از مشاهده تعداد زیادی نقاشی و طراحی ناتمام دچار دل زدگی و نا امیدی شدند و تعداد مخاطبین موزه کاهش یافت. با شروع جنبش آوانگارد توجه به آثار این نقاش کم شد و در جامعه هنری تبدیل به چهره ای کم رنگ شد.

آندره برتون یکی از تئوریسین های بزرگ جنبش سورئال، مورئو را پیشروی سورئالیسم می دانست. او در مانیفست سورئالیسم خود، پیشگامان جنبش، شاعران و نقاشانی را فهرست کرد که به نوعی پایه های سورئالیسم به حساب می آمدند و گوستاو مورو را به همراه پیکاسو و دی کریکو در فهرستش قرار داد. سالوادور دالی نیز از تحسین‌ کنند گان بزرگ آثار این هنرمند و بازدیدکننده دائمی از موزه گوستاو مورو بود و پیوسته می گفت : به کسانی که دوستشان دارم، توصیه میکنم از موزه دیدن کنند. آندره برتون در طول زندگی‌ اش، هر زمان که فرصتی پیدا میکرد، در نوشته‌ هایش از آثار مورو دفاع میکرد و نویسندگان و هنرمندان دیگری را به موزه پاریس معرفی مینمود. بسیاری از هنرمندان معاصر نیز از آثار این نقاش بزرگ الهام گرفته اند. برای مثال یوشی ‌تاکه آمانو که با آثاری همچون فاینال فانتزی شناخته میشود گفته در بسیاری از موارد از آثار گوستاو مورو الهام میگرفته و حتی آنها را کپی می کرده است.