ایوان آیوازوفسکی، نقاش روس

نویسنده: ایکاروس، تاریخ انتشار: سه شنبه، ۳ خرداد ۱۴۰۱

ایوان کوستانتینی آیوازوفسکی یک نقاش سبک رمانتیسم میباشد. وی یکی از بزرگترین نقاشان ژانر دریایی به حساب می آید. آیوازوفسکی که یک نقاش روس ارمنی تبار بود که روابط نزدیکی با نخبگان نظامی و سیاسی امپراتوری روسیه داشت و توسط دولت حمایت می شد و در طول زندگی اش مورد توجه قرار گرفت. وی به عنوان نقاش اصلی نیروی دریایی روسیه منصوب گشته بود. ضرب المثل "شایسته قلم موی آیوازوفسکی" که توسط آنتون چخوف رایج شد، در روسیه برای توصیف چیزی دوست داشتنی استفاده می شد. او در قرن بیست و یکم در روسیه بسیار محبوب است.

ایوان آیوازوفسکی در 17 ژوئیه 1817 در شهر فئودوسیا کریمه، امپراتوری روسیه و در یک خانواده ارمنی به دنیا آمد. وی با نام هووِنِس آیوازیان تعمید یافت. در طول تحصیل در آکادمی هنرهای زیبای امپراتوری، در زبان روسی با نام ایوان گایوازوفسکی شناخته می شد. بدین شکل بود که به آیوازوفسکی معروف شد. در سال 1840 و زمانی که در ایتالیا اقامت داشت نامه ای را با نام جیوانی آیوازوفسکی امضا کرد و به این شکل بود که نسخه ایتالیایی نام وی نیز به وجود آمد. پدرش، کنستانتین، یک تاجر ارمنی از منطقه لهستانی گالیسیا بود. خانواده در قرن هجدهم از ارمنستان غربی به اروپا مهاجرت کرده بودند. پس از درگیریهای خانوادگی متعدد، کنستانتین، گالیسیا را به مقصد مولداوی ترک کرد. سپس به بوکووینا نقل مکان نمود و در اوایل دهه 1800 در فئودوسیا مستقر شد. او ابتدا با نام گئورگ آیوازیان شناخته می شد، اما با افزودن کلمه لهستانی sky نام خانوادگی خود را به Gaivazovsky تغییر داد. مادر آیوازوفسکی، ریپسیمه، یک زن ارمنی اهل فئودوسیا بود. این زوج دارای پنج فرزند از قرار سه دختر و دو پسر بودند. برادر بزرگ آیوازوفسکی، گابریل، مورخ برجسته و اسقف اعظم ارمنی بود.

آیوازوفسکی جوان در کلیسای ارمنی سنت سارگیس فئودوسیا تحصیلات ابتدایی را گذراند. او طراحی را توسط یک معمار محلی به نام جیکوب کوچ فرا گرفت. در سال 1833، برای تحصیل در آکادمی هنر به سنت پترزبورگ رفت. در آنجا در کلاسهای نقاشی منظره ماکسیم وروبو شرکت کرد. در سال 1835 مدال نقره دریافت کرد و به دستیاری فیلیپ تانور که یک نقاش فرانسوی بود رسید. در سپتامبر 1836، آیوازوفسکی با الکساندر پوشکین، شاعر ملی روسیه، در جریان بازدید او از آکادمی ملاقات نمود. در سال 1837، آیوازوفسکی به کلاس نقاشی نظامی الکساندر ساوروید رفت و در خلیج فنلاند مشغول به کار شد. در اکتبر 1837، او از آکادمی امپراتوری هنر با مدال طلا فارغ تحصیل شد، وی توانست تحصیلات خود را در آکادمی دو سال زودتر به پایان ببرد. آیوازوفسکی در سال 1838 به فئودوسیا بازگشت و دو سال را در زادگاهش کریمه گذراند. در سال 1839، او در تمرینات نظامی در سواحل کریمه شرکت کرد و در آنجا با دریا سالاران روسی میخائیل لازارف، پاول ناخیموف و ولادیمیر کورنیلوف ملاقات کرد. در سال 1840 توسط آکادمی بورسیه تحصیلی اروپا را دریافت کرد. وی در ابتدا به برلین و وین سفر کرد و سپس به ایتالیا و ونیز رفت. او در ونیز با نیکلای گوگول، رمان‌نویس روسی آشنا شد. سپس به فلورانس رفت. در فلورانس، نقاش سبک نئوکلاسیک روس الکساندر ایوانف را ملاقات کرد. او بین سالهای 1840 و 1842 در ناپل و رم ماند.

آیوازوفسکی به‌ شدت تحت تأثیر هنر ایتالیایی قرار گرفت و موزه‌های آنها به «آکادمی دوم» برای او تبدیل شد. به گفته روگاچفسکی، خبر نمایشگاه های موفقش در ایتالیا به روسیه رسید. پاپ گریگوری شانزدهم به او مدال طلا اهدا کرد. سپس از سوئیس، آلمان، هلند و بریتانیا دیدن کرد. در یک نمایشگاه بین المللی در موزه لوور، تنها نماینده روسیه بود. در فرانسه مدال طلا را از آکادمی رویال دِ پینچر دریافت کرد. سپس از طریق مارسی به ناپل بازگشت و دوباره در سال 1843 از بریتانیا، پرتغال، اسپانیا و مالت دیدن کرد. پس از بازگشت به روسیه، آیوازوفسکی به عنوان آکادمیک آکادمی هنرهای امپراتوری انتخاب شد و به عنوان "هنرمند رسمی نیروی دریایی روسیه برای نقاشی مناظر دریایی، صحنه های ساحلی و نبردهای دریایی" منصوب شد. به همراه دوک کنستانتین نیکولایویچ به دریای اژه رفتند و از پایتخت عثمانی، قسطنطنیه، و جزایر یونانی پاتموس و رودس بازدید کردند. در سال 1845، آیوازوفسکی در زادگاهش فئودوسیا ساکن شد. جایی که خانه و استودیو خود را ساخت. در این دوره تا حد زیادی منزوی شد و به غیر از تعدادی از دوستان و آشنایان با کسی رابطه برقرار نمی کرد. همین گوشه گیری در کار و حرفه اش تاثیر منفی داشت. در اواسط قرن نوزدهم هنر روسیه از سبک رمانتیسم به طرف رئالیسم چرخش داشت. اما آیوازوفسکی همچنان به کشیدن مناظر دریایی ادامه میداد. این امر انتقادات زیادی را متوجه وی ساخت.

در سالهای 1845 و 1846، آیوازوفسکی در مانورهای ناوگان دریای سیاه و ناوگان بالتیک در پترگوف، نزدیک کاخ امپراتوری شرکت کرد. در سال 1847، آکادمی امپراتوری هنر به او عنوان استاد نقاشی منظره دریایی را داد و به درجه اجتماعی اشراف ارتقاء یافت. در همان سال به عضویت آکادمی سلطنتی هنر و علوم هلند انتخاب شد. در سال 1851، آیوازوفسکی در سفر با امپراتور روسیه، نیکلاس اول، برای شرکت در مانورهای نظامی به سواستوپل رفت. حفاری های باستان شناسی او در نزدیکی فئودوسیا منجر به انتخاب او به عنوان عضو انجمن جغرافیایی روسیه در سال 1853 شد. در آن سال، جنگ کریمه بین روسیه و امپراتوری عثمانی شروع شد و او به خارکف رفت. سپس به قلعه محاصره شده سواستوپل بازگشت تا صحنه های نبرد را ترسیم کند. آثار او در سواستوپل در حالی که تحت محاصره عثمانی بود به نمایش گذاشته شد. بین سالهای 1856 و 1857، آیوازوفسکی در پاریس مشغول به کار شد و اولین هنرمند روسی (و اولین غیر فرانسوی) بود که نشان لژیون افتخار را دریافت کرد. در سال 1857، آیوازوفسکی از قسطنطنیه بازدید کرد و در آنجا نیز نشان افتخار دریافت کرد. در همان سال به عضویت افتخاری انجمن هنر مسکو برگزیده شد. او در سال 1859 نشان یونانی ردیمر و در سال 1865 نشان سنت ولادیمیر روسیه را دریافت کرد.

در دهه 1860 این هنرمند با الهام از وطن پرستی یونانی و اتحاد یونان با ایتالیا آثاری را تولید کرد. در سال 1868، او یک بار دیگر از قسطنطنیه بازدید نمود و مجموعه ‌ای از آثار در مورد مقاومت یونان در برابر ترک‌ ها در جریان انقلاب بزرگ کرت را به تصویر کشید. آیوازوفسکی در سال 1868 به قفقاز سفر کرد و برای اولین بار از بخش روسی ارمنستان دیدن نمود. او چندین مناظر کوهستانی را نقاشی کرد و در سال 1869 نمایشگاهی را در تفلیس برگزار نمود. در اواخر سال سفری به مصر داشت و در مراسم افتتاح کانال سوئز شرکت کرد. او «نخستین هنرمندی شد که کانال سوئز را نقاشی کرد و بدین ترتیب رویدادی مهم را در تاریخ اروپا، آفریقا و آسیا را به تصویر کشید.

در سال 1870 وی به یک مقام بالای دولتی در روسیه منصوب گشت و با استفاده از همین مقام در سال 1871شروع به ساخت موزه باستان شناسی در فئودوسیا کرد. در سال 1872 برای نمایش نقاشی های خود به نیس و فلورانس سفر کرد. در ایتالیا و به درخواست موزه اوفیتزی فلورانس یک سلف پرتره را به تصویر کشید و آنرا به این موزه برای نمایش تحویل داد. در سال 1876، او به عضویت آکادمی هنر در فلورانس درآمد و دومین هنرمند روسی (بعد از اورست کیپرنسکی) شد که برای پالازو پیتی یک سلف پرتره کشید.

آیوازوفسکی یک هنرمند بسیار پر کار بود و در طول 60 سال فعالیت حرفه ‌ای خود، حدود 6000 نقاشی را به تصویر کشید. با این حال در برخی از تاریخ ها حدود بیست هزار نقاشی به او نسبت داده شده است. بیشتر آثار این هنرمند دریا را به تصویر می کشد و به ندرت می توان تصاویری از خشکی و یا انسان را از او مشاهده کرد. ظاهرا این هنرمند آثار خود را به صورت مستقیم از روی مدل اصلی (دریا) نقاشی نمی کرده است بلکه آنها را پس از رویت منظره و از حفظ به تصویر می کشیده است. این آثار در مدت زمان کوتاهی به پایان می رسیده اند و طراحی اولیه هم در کار نبوده است. انعکاس نور در آب دریا یکی از مهارت های این هنرمند بوده است.

آیوازوفسکی یک نقاش رمانتیک به حساب می آید. اما می توان گفت که در برخی از موارد از عناصر سبک رئال نیز در آثارش استفاده می کرده است. با این حال وی در تمام دوران فعالیت به سبک رمانتیسم وفادار ماند. همانطور که گفته شد این هنرمند از هنر ایتالیا تاثیرات عمیقی گرفت. یکی از مهمترین هنرمندان ایتالیایی که روی وی تاثیر داشته سالواتور روزا می باشد. نقاش دیگری که بر روی این نقاش روس تاثیر گذار بوده یاکوب وان روئیزدال نقاش هلندی سبک رئال می باشد. هنرمند دیگری که به روند کاری و سبک این هنرمند کمک کرده نقاش فرانسوی کلود لورین است. این سه هنرمند در به تصویر کشیدن مناظر و پیشبرد سبک آیوازوفسکی نقش مهم و سازنده ای را ایفا کرده اند. یکی از هنرمندانی که تاثیر بسیار زیادی در خلاقیت آیوازوفسکی داشته نقاش روس به نام کارل پاولوویچ بریولوف است که بیشتر به خاطر اثر واپسین روز پمپئی شناخته می شود. اگر به این اثر دقت کنید تاثیرات نور پردازی و سبک او را در آثار آیوازوفسکی خواهید دید. میتوان گفت بهترین آثار آیوازوفسکی بین سالهای 1840 تا 1850 خلق شدند.

این آثار بیشتر تم حماسی داشتند و در سبک رمانتیسم به تصویر کشیده شده اند. آیوازوفسکی در دو دهه آخر زندگی خود مجموعه ای از مناظر دریایی با رنگ نقره ای خلق کرد. انتقال هنر روسیه از سبک رمانتیسم به رئالیسم این هنرمند را تحت فشار قرار داد و نقدهایی را متوجه وی ساخت. بسیاری از منتقدین وی را به ضعف در تغییر سبک متهم می کردند. علائم این فشار با گوشه گیری وی در انتخاب منطقه ای دور افتاده بروز کرد. طرز فکر و جهان بینی او نیز به همین ترتیب قدیمی تلقی می شد و با تحولات هنر و فرهنگ روسیه مطابقت نداشت. بسیاری از منتقدین فقط کارهای اولیه وی را مورد قبول میدانستند و عده ای نیز سبک منظره پردازی او را کاملا متمایز از منظره پردازی مرسوم روسی تلقی می کردند. شاید این تفسیر صحیح باشد چراکه آیوازوفسکی بسیار از هنرمندان خارج از روسیه تاثیر گرفت. هنر ایتالیا بسیار در سبک هنری این هنرمند نقش داشت. آثار متأخر آیوازوفسکی شامل صحنه های دراماتیک بود که این آثار معمولا در مقیاس های بزرگ به تصویر کشیده می شد. او مناظر رمانتیک بین انسان و دریا را به تصویر می کشید و بر روی المانهای طبیعت دریایی مانند رنگین کمان و نور تاکید می کرد. می توان گفت این نقاش بزرگ تا حدی سبک رمانتیسم منحصر به فرد خود را در آثارش دنبال می کرد.