زندگینامه هنری سالوادور دالی

نویسنده: ایکاروس، تاریخ انتشار: دوشنبه ۲۱ مرداد ۱۳۹۸

سالوادور دالی نقاش فرا واقع گرا (سورئالیسم) اسپانیایی و یکی از مهمترین چهره های هنری قرن بیستم به شمار می آید. نام کامل وی سالوادور فلیپه ژاسینتو دالی دومنک میباشد و در یازدهم می 1904 در ایالت امپردا در منطقه کاتالونیا نزدیک مرز فرانسه به دنیا آمد. برادر بزرگ ترش، نه ماه قبل از به دنیا آمدن او در گذشت. که نام او نیز سالوادور بوده و بر اثر التهاب روده درگذشته بود. پدرش سالوادور رافائل آنیچتو دالی یک وکیل میان مایه و یک فرد روحانی ستیز و فدرالیست در منطقه کاتالان بوده است. او برای تربیت فرزند به تحریک مادر (فلیپا دومنچ فرس) یک رویکرد سخت انظباطی را درپیش گرفته بود. یکی از مشوق های اصلی سالوادور نیز مادر وی به حساب می آمده است. خانواده در سال 1912 به طبقه بالایی ساختمان محل سکونت خود نقل مکان نمودند که ظاهرا نسبت به طبقه پایینی مجلل تر بوده است. دالی بعدها اشتیاق و علاقه خود به تجمل و رنگهای طلایی را ابراز کرد و همینطور اینگونه اظهار داشت که نسل وی به مورهای عرب باز می گردد. در زمان کودکی، پدر و مادر، دالی را بر سر مزار برادر مرده برده و قبر وی را به او نشان داده و گفتند بر اساس نظریه تناسخ روح برادر تو بر جسم تو حلول کرده است.

دالی به این ماجرا ایمان پیدا کرد و بعدها جمله ای در مورد این موضوع بدین مظمون بیان نمود:

ما بسان دو قطره آب به هم شباهت داشتیم. اما تاملات و بازتابهای متفاوتی نیز در ما وجود دارد. وی احتمالا نسخه اول من بوده است اما شبیه تر.

دالی بسیار به این موضوع اعتقاد داشت تا جایی که می توان تاثیر آنرا در آثارش نیز مشاهده کرد. برای مثال اثر پرتره برادر مرده من که در سال 1963 خلق شد این موضوع را تایید می نماید. این حرف به مانند بسیاری از گفته های وی، عجیب به نظر می رسد. زیرا وی برادر خود را ملاقات نکرده بود و در ضمن برادر به هنگام مرگ یک کودک خردسال بوده است. دالی همچنین یک خواهر به نام آنا ماریا داشته است که سه سال از وی جوان تر بوده است. دالی در کودکی به مدرسه طراحی رفت و در سال 1916 یک نقاشی مدرن از یک نقاش محلی توجه وی را به خود جلب مینماید. یک سال بعد پدرش یک نمایشگاه نقاشی از آثار او را در یک نمایشگاه فامیلی در خانه خود ترتیب داد. او اولین نمایشگاه رسمی خود را در سال 1918 در سالن تئاتر شهرداری شهر برگزار کرد. در ششم فوریه 1921 مادرش را به علت سرطان رحم از دست داد. دالی در آن زمان شانزده ساله بود. وی بعدها گفت مرگ مادرم بزرگترین ضربه ای بود که در زندگیم خوردم. من او را می پرستیدم. من نمی توانستم از دست دادن موجودی که همه عمر زوایای تیره روح من را می پوشاند، در خود هضم کنم. پس از مرگ مادر، پدرش با خواهر همسرش، که خاله دالی می شد ازدواج کرد. دالی به هیچ وجه از این ازدواج غمگین و یا خشمگین نشد زیرا با تمام وجود خاله خود را دوست می داشت. در سال 1922 به اقامتگاه دانش آموزان در مادرید نقل مکان کرد. در آنجا در آکادمی هنرهای رئال سن فرناندو مشغول تحصیل گشت. در مادرید از نظر پوشش و وضع ظاهری، توجهات زیادی را به خود جلب کرد. با حدود 172 سانتی متر قد، موها و خط ریش بلند و کت شلوار و به طور کل نوع پوشش قرن نوزدهم انگلیسی، چهره ای خاص از خود را به نمایش گذاشت. در اقامتگاه دانش آموزان دوستان زیادی پیدا کرد که بعدها تبدیل به چهره های مهمی در هنر معاصر شدند. چهره هایی مانند لوئیس بونوئل، خوزه بلو و فدریکو گارسیا لورکا از این دسته بوده اند. تجربه نقاشی را با سبک کوبیسم آغاز نمود. اما تنها توانست نظر همکلاسی های اطراف خود را جلب نماید. از آنجایی که در مادرید هیچ هنرمند بزرگ سبک کوبیسمی وجود نداشت اطلاعات او منحصر به مطالعه مجلات، مقالات و کاتالوگهایی بود که از اطراف به دست می آورد. دالی هنوز در جامعه هنری کاملا ناشناخته بود و برای اولین بار در سال 1924 دست به تصویر سازی یک کتاب زد. این کتاب متعلق به یک شاعر کاتالونی و از همکلاسی های او بود. دالی همچنین تحت تاثیر سبک دادائیسم قرار گرفت که در طول زندگی هنری وی همیشه همراهش باقی ماند. اولین نمایشگاه انفرادی از تاریخ چهاردهم نوامبر تا بیست و پنجم نوامبر 1925 در گالریس دالمائوی بارسلون برگزار شد. این اولین نمایشگاه رسمی در یک محیط واقعی هنری بود. در این دوره دالی هنوز تحت عنوان یک هنرمند سورئالیسم شناخته نمی شد، عنوانی که بعدها کسب کرد و شهرت بسیاری را برایش به ارمغان آرود. نمایشگاه با استقبال خوب مردم و منتقدین مواجه شد. وی مجددا در گالریس دالمائو یک نمایشگاه دیگر برگزار نمود. این نمایشگاه با پشتیبانی یک منتقد هنری مشهور به نام سباستیا کش همراه بود. در سال 1926 اندکی قبل از امتحانات نهایی خود آکادمی را ترک کرد. به توانایی و تسلط بالای او در نقاشی رئال می توان از اثر سبد نان که در همان دوران خلق کرد، پی برد. در همان سال اولین بازدید خود از پاریس را انجام داد. جایی که با پابلو پیکاسو ملاقات کرد و نقاش بزرگ، دالی جوان را مورد ستایش قرار داد. پیکاسو از قبل شرح کارها و سابقه او را از خوان میرو شنیده بود. میرو، دالی را به بسیاری از دوستان سورئالیست خود معرفی نمود. در سالهای بعد که به سرعت در نقاشی و سبک سورئالیسم پیشرفت نمود می توان تاثیرات عمیق آثار پیکاسو و میرو را در آثاراش مشاهده کرد. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که برخی از تاثیرات هنری که در سالهای 1920 گرفت را می توان تا پایان عمر و در فعالیتهای هنریش مشاهده نمود. وی از سبکها و جنبش های هنری بسیاری تاثیر گرفت. از سبکهای کلاسیک و رنسانسی گرفته تا سبک های حاشیه ای و گمنام آوانگاردی. تاثیرات کلاسیک وی بیشتر از نقاشانی مانند رافائل، برونزینو، ورمیر و ولاسکوئز بوده است. وی از هر دو گرایش کلاسیک و مدرن در آثارش استفاده می کرد. برخی مواقع این دو گرایش را با هم تلفیق نموده و گاهی اوقات به صورت جداگانه آنها را با استادی به نمایش می گذاشت. نمایش آثارش در بارسلونا توجه بسیاری از هنرمندان، هنردوستان و منتقدین هنری را به خود جلب نمود و به طور کلی باعث شهرت و موفقیت بسیار او شد. در سال 1929 در ساخت یک فیلم با کارگردان مشهور سینما و دوست دوران تحصیل خود لوئیس بونوئل در فیلم سگ آندلوسی همکاری کرد. ظاهرا وی در نوشتن فیلمنامه نقشی پر رنگ داشته است. اما بعدها اعلام کرد که در پشت صحنه این فیلم نیز کار کرده است که این موضوع در روایتهای تاریخ هنر معاصر تایید نشده است. در آگوست 1929 یکی از تاثیر گذارترین اشخاص در زندگی خود را ملاقات نمود. این شخص بعدها تبدیل به همسر دالی شد. نام این زن گالا بود. وی یک مدل و مهاجر روس بود که منبع الهام بسیاری از آثار دالی و هنرمندان دیگر نیز شد. گالا حدود ده سال از دالی بزرگ تر بود. گالا ابتدا با پل الوار که یک شاعر سورئالیست بود ازدواج کرد. پل الوار همچنین یکی از سران و از بزرگان جنبش سورئالیست نیز به شمار می آمد. در همین سال دالی یک نمایشگاه مهم و حرفه ای را پشت سر گذاشت، و در همین حین رسما به جنبش سورئالیسم در منطقه مونپارناس پاریس پیوست. ناگفته نماند که آثارش از دو سال قبل نیز، بسیار از سورئالیست ها تاثیر گرفته بود. البته دالی در دل سورئالیسم سبکی منحصر به خود را ابداع کرد و آنرا پارانویای انتقادی نامید.

در همین بین، رابطه دالی با پدرش به سردی گرایید. دو دلیل اصلی این موضوع یکی رابطه دالی با گالا بود که پدر این رابطه را ناپسند می شمرد و موضوع بعدی ارتباط وی با سورئالیست ها بوده که پدر معتقد بود ارتباط با آنها منجر به فساد اخلاقی در سالوادور شده است. اما آخرین عامل گسستگی این رابطه زمانی به وجود آمد که دالی در پاریس اثر قلب مقدس مسیح را به همراه یک متن تحریک کننده به نمایش گذاشت. مضمون متن این بود: من گاهی اوقات برای تفریح بر پرتره مادرم تف می کنم. پس از این واقعه پدر از دالی خواست که رسما در محافل عمومی عذرخواهی کرده و از این کار برائت جوید. اما وی این درخواست را احتمالا به دلیل ترس از اخراج از دایره سورئالیست ها رد کرد. با این اتفاق دالی در تاریخ 28 دسامبر 1929 با خشونت خانه پدری خود را ترک نمود. پدرش به او گفت من تو را آق خواهم کرد و دیگر هرگز حق پا گذاشتن به خانه من را نخواهی داشت. دالی و گالا یک کلبه کوچک ماهی گیری را اجاره کردند. پس از مدتی وی این محل را خرید و کم کم زمینهای اطراف آنرا نیز خریداری کرد و اقدام به گسترش محل زندگی خود نمود. پس از مدتی ویلای محبوب هنرمند نقاش در این محل ساخته شد. پدر دالی پس از مدتی از رفتار خود پشیمان شده و به دیدار فرزند رفت.

در سال 1931 دالی یکی از مشهور ترین آثار خود را نقاشی کرد. این اثر تحت عنوان تداوم حافظه شهرت جهانی دارد. این نقاشی تصویر یک ساعت جیبی که به حالت دفرمه، نرم و ذوب شده است را به نمایش می گذارد. این اثر ایده سخت بودن زمان را به چالش می کشد. ایده سختی و نرمی زمان یکی از ایده های منحصر به فرد و متعلق به خود دالی می باشد. در کنار این ساعتهای دفرمه تصویر مناظر و مورچه هایی که در حال خوردن ساعت هستند مشاهده می گردد. وی همینطور در این اثر نظریه جبر گرایی (Determinism) را به چالش می کشد که این نظریه بر اساس نظریه علت و معلول بنا شده است و تعریف آن، این است که تمام رویدادهای جهان جبری و دارای علت می باشند و در نهایت به یک نتیجه واحد منتج خواهند شد.

دالی و گالا در 30 ژانویه 1934 با هم ازدواج کردند. البته این دو بار دیگر در 8 آگوست سال 1958 مجددا ازدواج نمودند. گالا الهام بخش و مدل بسیاری از آثار دالی بود و علاوه بر آن به عنوان مدیر هنری وی نیز فعالیت می کرد. گالا رفتارهای عجیب و غیر قابل پیشبینی دالی را تحمل می کرد و بارها او را از ورشکستگی نجات داد. گالا حتی در بسیاری مواقع از خیانتهای دالی نیز چشم پوشی نمود. دالی تصاویر زیادی از گالا در طول زندگی او خلق کرد. از تصاویر شیرین و شاد گرفته تا تصاویری رمانتیک و عاشقانه. رابطه این دو پنجاه سال رابطه مبهم، اما عاشقانه بود. در سال 1938 دالی با زیگموند فروید ملاقات کرد. به واقع فروید، قهرمان دالی به حساب می آمد و او شروع به طراحی از پرتره فروید کرد.

در سال 1938 دالی به دعوت کوکو شانل (طراح مشهور مد فرانسوی) به منزل شخصی وی رفت و نقاشی های زیادی را در آنجا خلق کرد که بعدها در گالری ژولین لوی به نمایش گذاشت.

در سال 1939 دالی در نمایشگاه جهانی نیویورک رویای ونوس را در غرفه سورئالیسم طراحی کرد. وی با استفاده از مجسمه های عجیب و غریب و همینطور تندیس های سورئالیستی بعلاوه مدل های زنده که با لباسهایی ساخته شده از غذاهای دریایی پوشیده شده بودند این غرفه را دکور کرد. این غرفه توسط عکاس مشهور فشن آلمانی، هورست عکاسی شد.

با آغاز جنگ جهانی دوم، دالی و گالا به ایالات متحده مهاجرت نمودند. جایی که قبلا هشت سال در آن زندگی کرده بودند. در واقع آنها از طریق پرتقال به امریکا مهاجرت نمودند. ورود دالی به نیویورک تاثیر زیادی در جهت توسعه هنری آن شهر داشت. در طول این دوره در سطح وسیعی بر روی بسیاری از رشته های هنری کار کرد. طراحی جواهرات، طراحی لباس، دکور صحنه، دکور فروشگاه و رقص باله از جمله این موارد بودند. در سال 1948 دالی و همسرش به اسپانیا و خانه قدیمی خود بازگشتند. جایی که وی برای سه دهه به نقاشی و فعالیتهای هنری خود ادامه داد. آثار متاخر دالی صرفا بر نقاشی متعارف خلاصه نمی شد. وی بر روی سبکهای جدید و ابتکارهای منحصر به فرد نیز فعالیت می کرد. برای مثال وی سبک bulletist را تجربه کرد و آثاری نیز در این زمینه خلق نمود.

بسیاری از آثار وی در این دوران بر پایه توهمات نوری، فضاهای منفی و جلوه های ویژه بصری خلق می شدند. وی همچنین آثاری را با استفاده از تکنیک نقاشی نقطه ای خلق نمود. همچنین یکی از اولین هنرمندانی بود که به خلق تصاویر به روش تمام نگاری (holographic art) دست زد. در سالهای آینده هنرمندان بزرگی چون اندی وارهول تاثیری زیادی از سالوادور دالی گرفتند.

اما یکی دیگر از آثار مهم و قابل توجه وی اثر تقدیس شام آخر می باشد که این اثر هنری در زمره پرطرفدار ترین آثار وی جای میگیرد. این اثر در سال 1955 اجرا شد و اجرای آن حدود نه ماه به طول انجامید. این اثر به حدی مورد استقبال قرار گرفت که در نگارخانه ملی آمریکا جای یکی از مشورترین آثار پیر آگوست رنوار با عنوان دختری با یک آب‌پاش را گرفت.

سالوادور دالی الگو و منبع الهام بسیاری از هنرمندان بزرگ دوران معاصر می باشد. هنرمندانی مانند دامین هرست و جف کونز و بسیاری از هنرمندان سورئال مدرن را می توان در زمره این هنرآفرینان قرار داد. نحوه برخورد دیوانه وار این هنرمند و گویش عجیب و غریب وی، و از طرفی سبیل های سالوادور دالی را می توان نماد جهانی سبک سورئال و به طور کل پدیده های عجیب الخلقه بشمار آورد. زندگی وی در سال 2008 با فیلم (Little Ashes) و با بازی رابرت پتینسون در سینماهای جهان به تصویر کشیده شد. در شهر زادگاه این هنرمند بزرگ موزه ای با نام خود این هنرمند دایر شده است و همینطور آرامگاه این نقاش بزرگ سورئالیست نیز در همین محل واقع شده است.