در باره نقاشی و سبک روکوکو

نویسنده: ایکاروس، تاریخ انتشار: پنج شنبه ۱۵ فروردین ۱۳۹۸

روکوکو یک سبک هنری در رشته های نقاشی، دکوراسیون، طراحی داخلی، معماری و مجسمه سازی میباشد. خصوصیات بارز سبک نقاشی روکوکو توجه به ظرافت، استفاده از فرمهای منحنی و المانهای طبیعی تزئینی می باشد. این سبک هنری از نوعی سبک دکوراسیون فرانسوی به نام روکایل الهام گرفته است. روکوکو در ابتدا واکنشی بود به طراحی ها و دکوراسیون سنگین و با شکوه قصر لویی چهاردهم و همینطور جنبشی بود در برابر سبک هنری باروک. روکوکو که در پاریس قرن هجدهم شکل گرفته بود خیلی سریع به دیگر کشورها خصوصا آلمان و اتریش رفت. تعداد زیادی از هنرمندان نقاش و طراحان داخلی پاریسی دست به اجرا و خلق آثار هنری جدیدی در خانه ها و قصر های اشخاص ثروتمند با استفاده از این سبک زدند. در روکوکو دیوارها و سقفها با استفاده از ترکیب بندی و فرمهای منحنی تزئین می شدند. اکثر فرمها به حالت S و یا C انگلیسی می باشد. طراحی های متقارن در این مکتب هنری، یک قانون می باشد. نورها و تُنهای روشن، حضور رنگ سفید عاجی، و حضور رنگ طلایی، عناصر اصلی در نقاشی ها و طراحی های داخلی می باشند. همینطور پیروان سبک نقاشی روکوکو برای تزئین فضا از آینه استفاده می کنند. آینه در این حوزه هنری همچنین برای بزرگ تر جلوه دادن فضا و همینطور نورپردازی نیز کاربرد دارد. یکی از بهترین مثالها در هنر روکوکو سالن شاهزاده پاریس (Salon de Monsieur le Prince) می باشد. نقاشی روکوکو با آثار نقاش معروف فرانسوی ژان-آنتوان واتئو آغاز شد.

و در ادامه نقاشان بزرگ دیگری مانند فرانسوا بوشه این شیوه را ادامه دادند. دوران متاخر و پایانی این سبک با آثار ژان اونوره فراگونار هم راستا می باشد. وی یک نقاش بسیار پر کار می باشد که از او حدود 550 تابلوی نقاشی بر جای مانده است. این شیوه از نقاشی در هنر پرتره نیز حرفهای زیادی برای گفتن داشت و چهره نگارهای موفق و مشهوری در این حوزه نیز ظهور کردند که از مشهور ترین آنها می توان از ژان-مارک ناتیه نام برد. او یکی از نقاشان مشهور دربار لویی پانزدهم می باشد. نقاشی روکوکوی فرانسوی از زندگی شاد و سرزنده، و گاهی مواقع از موضوعات عاشقانه و همینطور میتولوژِی الهام می گیرد. خصوصیات بارز این سبک، ساخت و ساز با قلم مو، استفاده از تُنهای روشن و بهره بردن از رنگهای لطیف و حساس می باشد. نقاشی سبک روکوکو تاثیر زیادی از مکتب ونیزی و خصوصا دو تن از نقاشان بزرگ سبک ونیزی گرفته است. این دو تن عبارتند از جورجونه و تیسین. یک اثر از تیسین که اکنون در موزه لور نگهداری می شود را می توان یکی از مهمترین منابع الهام سبک روکوکو دانست. این نقاشی یک مهمانی در یک منظره و فضای باز را به تصویر می کشد که در آن دو مرد و دو زن در حال نواختن موسیقی میباشند. این نقاشی نشانگر روزهای شاد و طلایی دوران گذشته محسوب میگردید و الهام بخش بسیاری از آثار نقاش مشهور ژان-آنتوان واتئو شد.

اما یکی دیگر از مکاتبی که بر روی روکوکو تاثیر زیادی داشت مکتب منریسم می باشد. در سال 1530 پادشاه هنردوست فرانسه از هنرمندان سبک منریسم دعوت کرد. در این دعوت روسو فیورنتینو نقاش مشهور ایتالیایی به فرانسه آمد و پایه های منریسم فرانسوی را بنا نهاد. وی کسی بود که مدرسه فونتن‌ بلو را در فرانسه پایه نهاد. این مدرسه آغاز گر منریسم فرانسوی بود. مدرسه فونتن‌ بلو یکی از پیشگامان هنر دکوراسیون داخلی (در کنار هنر نقاشی) بود که همین امر بعدها تاثیرات عمیقی را بر جنبش هنری روکوکو باقی گذاشت.

اما روکوکو در ایتالیا نیز سر برآورد. این سبک در ایتالیا با مکتب ونیزی تلفیق شد و آثار متفاوتی را در ایتالیا موجب شد که نمونه های بارز آن در نقاشی های دیواری و سقفی در ایتالیا دیده میشود. یکی از مشهورترین هنرمندان ایتالیایی که آوازه وی در تمام اروپا نیز پیچید جووانی باتیستا تیه‌پولو می باشد. نقاشی های او تلفیقی از سبک ونیزی و روکوکو بود. وی سفارشهای زیادی را از خاندان های سلطنتی در سراسر اروپا دریافت کرد. یکی از بزرگترین آثار وی نقاشی های سقفی دوک آلمان می باشد که برای تزئین محل سکونت وی اجرا شده است.

روکوکوی ایتالیایی همچنین در حیطه نقاشی منظره نیز بسیار مشهور بوده و از اعتبار خاصی برخوردار می باشد. یکی از هنرمندان مشهور در نقاشی منظره روکوکو جووانی آنتونیو کانال مشهور به کانالتو می باشد. وی از اولین هنرمندانی است که در این سبک از نقاشی برای به تصویر کشیدن مناظر، از پرسپکتیو دو نقطه ای استفاده کرد. آثار وی در میان طبقه اشراف انگلیسی از اقبال زیادی برخوردار شد و خریداران بسیاری در میان آنها پیدا کرد. در این میان وی با کلکسیونرهای انگلیسی نیز آشنا گشت و تقاضا برای آثار وی به حدی زیاد شد که او در سال 1746 به انگلستان مهاجرت نموده و برای یک دهه در آنجا سکنی گزید.

جنبش هنری روکوکو در آلمان نیز از اقبال خوبی برخوردار شد. اما این سبک بیش از نقاشی در معماری و طراحی داخلی در این کشور بروز کرد. در طراحی های فضا به این سبک در آلمان، از رنگهای یاسی، بنفش، صورتی ،زرد لیمویی و آبی بسیار استفاده شده است. آلمانیها از این سبک هنری در جهت خلق کردن المانهای دکوراتیو مانند موتیف ها و گلها برای تزیین اتاقها استفاده می کردند. همین امر منجر به نوآوری های جالب توجهی در نقش برجسته های دیواری و گچ بری ها شد.

اما برعکس بسیاری از کشورهای اروپایی انگلستان در این سبک هنری موفقیت چندانی کسب نکرد. زیرا فضای اجتماعی و روحیات انگلیسی ها با این سبک هنری سازگار نبود و از آنها آثار بسیار محدود و جزئی بر جای مانده است. اما ذکر این نکته مهم نیز خالی از لطف نیست که این جنبش هنری به صورت غیر مستقیم در آثار برخی نقاشان انگلیسی تاثیراتی داشته است. هنرمندانی مانند ماریا آنا انجلیکا کافمن نقاش سوئیسی انگلیسی مثال خوبی در این مورد می باشد. وی از سبک رنگ گذاری پاستل مانند هنرمندان روکوکو در آثار خود استفاده می نمود.