هنر نقاشی و سبک پاپ آرت

نویسنده: ایکاروس، تاریخ انتشار: چهارشنبه، ۱۲ آذر ۱۳۹۹

سبک و نقاشی پاپ آرت Pop Art یک جنبش هنری می باشد که مرکز و نقطه آغاز آن، از انگلستان و آمریکا در اواسط دهه پنجاه میلادی بوده است. این جنبش هنرهای سنتی را به چالش کشید. هدف این چالش تهیه هنر برای توده مردم و فرهنگ مصرف گرایی بود. محصولاتی که پاپ آرت در جهت تولید آنها حرکت می کرد، تبلیغات، کتاب ها و نقاشی های کمیک و اشیاء هنری در تیراژ بالا و قیمت پایین بود. یکی دیگر از اهداف این جنبش استفاده از تصاویر عامه پسند (برعکس نقاشی های مورد پسند قشر نخبه) در هنر می باشد. بها دادن به عناصر پیش پا افتده و بی ارزش از دیگر اهداف این جنبش است. این تصاویر و المانها اغلب با کنایه و طعنه در آثار هنری هنرمندان این سبک مورد استفاده قرار می گیرد. این هنر همچنین با مفهوم بازتولید اثر هنری با ابزار مدرن و مکانیکی نیز ارتباط دارد. در هنر پاپ آرت گاهی مواد مصرفی در خلق اثر به شکل نامربوط و غیر مناسب مورد استفاده قرار می گیرند، و یا در برخی مواقع متریال های مصرفی برای خلق یک اثر با مواد دیگری که هیچ ارتباطی با اثر هنری ندارند ترکیب می شوند.

ازهنرمندان پیشگام این جنبش می توان به اسامی مانند ادواردو پائولوتسی، لری ریورز، رابرت راشنبرگ، ریچارد همیلتون و جاسپر جونز اشاره کرد. پاپ آرت همچنین به عنوان واکنشی در برابر جنبشهای غالب آن دوران (اکسپرسیونیسم و آبستره) در نظر گرفته می شود. از نظر استفاده کردن از اشیاء آماده و تصاویر حاضر این جنبش تا حدی به جنبش دادائیسم شباهت دارد.

پاپ آرت و مینیمالیسم را در زمره اولین جنبشهای هنری پست مدرن دسته بندی می نمایند. پاپ آرت غالبا تصاویری را انتخاب می نماید که قبلا از آنها برای تبلیغات استفاده شده است. مثلا برچسب زدن به قوطی های محصولات غذایی یکی از تکنیکهای پیروان این سبک می باشد. آثار اندی وارهول مثال خوبی برای این گرایش می باشد. خواستگاه اصلی این جنبش در آمریکای شمالی بود و بعد از مدتی به انگلستان رفت و از آنجا به تمام دنیا منتشر شد. در ایالات متحده پاپ آرت پاسخی بود به هنرمندانی که چهارچوب های سخت آکادمیک را رعایت می کردند. هنرمندان پاپ آرت واقعیت های غیر شخصی، اجتماعی و دنیوی را در آثار خود مورد استفاده قرار دادند. آنها همچنین در برخی از آثار از تمسخر، کنایه و نماد گرایی شخصی نیز استفاده می کردند. در برخی از محافل هنری از من ری Man Ray به عنوان یکی از منابع الهام بخش برای هنرمندان پاپ آرت یاد می شود.

در عوض در انگلستان هنر پاپ آرت در مقایسه با آمریکا حالت آکادمیک بیشتری داشت. هنرمندان انگلیسی این سبک بر عکس آمریکایی ها کار می کردند، بدین معنی که آمریکایی ها دست به خلق تصاویری متناقض می زدند. اما انگلیسی ها در پی ارتقاء و پیشرفت فرهنگی جامعه آثار هنری پاپ آرت را خلق می کردند. آثار متقدم و ابتدایی هنرمندان پاپ انگلیسی دورنمایی شبیه به ورژن آمریکایی آن داشت و استفاده از دستمایه و المانهای آمریکایی در آثار ایشان مشهود بود. از طرفی دیگر می توان هنر پاپ را به گونه ای امتداد و ادامه هنر دادائیسم به حساب آورد. اما اگر بخواهیم به تفاوت میان این دو اشاره کنیم باید گفت که پاپ آرت مانند دادئیسم انگیزه های آنارشیسم، مخرب و هجو آمیز را دنبال نمی کرد. از جمله هنرمندان مشهوری که در اروپا آثاری در زمینه پاپ آرت خلق کردند می توان به پابلو پیکاسو، مارسل دوشان و کورت شویترس اشاره کرد.

اگرچه این جنبش از سالهای 1950 آغاز شد، اما با این حال هنرمندانی مانند مارسل دوشان، فرانسیس پیکابیا و من ری ریشه های این جنبش هنری را در اروپا ایجاد کرده بودند. بعلاوه در آمریکا برخی هنرمندان در غالب جنبش پروتو پاپ، آثاری شبیه به سبک پاپ آرت را خلق کرده بودند. در طول سالهای 1920 هنرمندان آمریکایی نظیر پاتریک هنری بروس ، جرالد مورفی ، چارلز دموت و استوارت دیویس نقاشی هایی خلق کردند که حاوی تصاویر فرهنگ پاپ بود. این آثار شامل تصاویر اشیاء تجاری، وسایل عادی مصرفی و تصاویر تبلیغاتی بود. این آثار شباهت زیادی به آثار هنر پاپ که در سالهای 1950 خلق شدند داشت.

یکی از گروههای مهمی که نقش اساسی در جنبش پاپ آرت ایفا کرد گروه آی جی می باشد. این گروه در سال 1952 در لندن تاسیس شد. آی جی یکی از گروه های پیشرو در هنر پاپ آرت محسوب می شود. آنها نقاشان، مجسمه سازان، معماران، نویسندگان و منتقدان جوانی بودند که رویکردهای مدرنیستی غالب نسبت به فرهنگ، و همچنین دیدگاه های سنتی هنرهای زیبا را به چالش می کشیدند. این گروه در زمانهای خاص گردهمایی داشتند و دست به تبادل آرا و نظرات بین یکدیگر می زدند. عمده مسائل و موضوعاتی که این گروه درباره آنها بحث و تبادل نظر می کردند درمورد فرهنگ عامی مردم از تبلیغات محصولات مصرفی گرفته تا داستانهای کمیک استیریپ و تکنولوژِی بود. در اولین گردهمایی گروه که در سال 1952 رخ داد پایه گذار گروه به نام ادواردو پائولوتسی سخنرانی کرد. به طور مشخص می توان گفت که موضوعات و متریالهایی که در این سبک هنری استفاده می شود بسیار از فرهنگ مصرفی توده مرده آمریکا تاثیر گرفته است. پائولوزی نیز در آن سخنرانی از تعدادی کلاژ استفاده کرد که موضوع این کلاژها نوعی تخت خواب بود. ظاهرا وی این کلاژها را در زمان اقامت خود در پاریس در بین سالهای 1947 تا 1949 خلق کرده بود. این کلاژها بیشتر از تصاویر شخصیت های کمیک، جلد مجلات، تبلیغات و گرافیک های خاص فرهنگ آمریکایی انتخاب شده بود. یکی از این کلاژها بر گرفته از تصویر کتاب من یک مرد پولدار بودم می باشد. در این تصویر برای اولین بار، کلمه پاپ در حالی که از حاله دود یک اسلحه اسباب بازی خارج می شود نمایش داده شده است. بعد از این سخنرانی گروه آی جی، بسیار بر روی فرهنگ مصرفی مردم آمریکا و به خصوص تبلیغات متمرکز شد.

همانطور که گفته شد هنر پاپ در سالهای 1950 در آمریکا آغاز شد. اما شور و شوق آن در سالهای 1960 بالا گرفت. اصطلاح پاپ آرت به صورت رسمی در سال 1962 رسما معرفی شد. در دسامبر 1962 در یک سمپوزیوم که به توسط موزه هنرهای مدرن منهتن برگزار شد کلمه پاپ آرت معرفی شد. در این دوره صنعت تبلیغات آمریکا به شکل وسیعی با هنر مدرن هماهنگ شده بود و تبادل همکاری بین این دو پدیده به شکل بسیار پیچیده و سطح بالایی برقرار بود. در نتیجه هنرمندان آمریکایی به دنبال سبکهای جدید و موضوعات بکری بودند تا به این وسیله بتوانند هنر خود را ارتقاء داده و دست به پیشرفت بزنند. انگلیسی ها دورنمای فرهنگ آمریکا را مشاهده می کردند. بنابراین تصور آنها از این فرهنگ، نوعی تصویر رمانتیک و احساسی بود. در مقابل هنرمدان آمریکایی روز به روز دست به تولید حجم عظیمی از آثار و تصاویر می زدند و می توان گفت که در بسیاری از این آثار محتوای جسورانه و حتی پرخاشگرانه به چشم می خورد. دو تن از مهمترین نقاشان و به بیانی معماران جنبش پاپ آرت در آمریکا رابرت راشنبرگ و جاسپر جونز بودند. راشنبرگ بسیار تحت تاثیر کورت شویترس و دیگر هنرمندان سبک دادائیسم بود. وی معتقد بود که نقاشی می بایست در کنار ارتباط با هنر، با زندگی نیز ارتباط داشته باشد. به معنای دیگر او دیگاه غالب هنر مدرنیسم را که در زمان وی وجود داشت به چالش کشید. وی در آثار خود از اشیاء آماده readymade استفاده می کرد و آنها را با آثار خود ترکیب می نمود. او بر روی بوم هایی از جنس ابریشم کار می کرد و آثار خود را با وقایع روز جامعه آمریکا ربط می داد. نقاشی های راشنبرگ که با ضربات قلم بر روی بوم های ابریشم به تصویر کشیده می شد با تکه هایی از صفحات روزنامه های نیوز ویک و نشنال جغرافی ترکیب می شد. راشنبرگ این آثار را در سالهای 1962 تا 1964 خلق نمود. کارهای راشنبرگ و جونز در سالهای 1950 در دسته «نئو دادا» طبقه بندی می شدند. اما بعدها از آنها به عنوان نمونه های اولیه سبک پاپ آرت یاد شد. این دو در سالهای 1960 موجب انفجار جنبش پاپ آرت در آمریکا شدند. از دیگر چهره های معتبر و مهم برای هنر پاپ آرت در آمریکا و جهان می توان به روی لیکتنستاین اشاره کرد. آثار تمسخر آمیز این هنرمند، شاید بهتر از دیگر هنرمندان می تواند فرضیه اصلی هنر پاپ آرت را به نمایش بگذارد. انتخاب کاراکترهای قدیمی در نقاشی کمیک استریپ به عنوان موضوع و همینطور ترکیب بندی های دقیق و مستند گونه کار وی را جالب توجه می نماید. لیکتنستاین از رنگ روغن و رنگ اکلریک در آثار خود استفاده می کند. اصلی ترین آثار وی با استفاده از همین متریال ها خلق شده اند. یکی از آثار مورد توجه و مهم این هنرمند، دخترغرق شده می باشد که در سال 1963 خلق شده است.

اما در مورد تاریخچه نمایش آثار پاپ می توان گفت اولین کسانی که دست به برگزاری نمایشگاه زدند کلاس اولدنبرگ، جیم داین و تام وسلمن بودند. آنها در گالری جادسون و در سال 1960 نمایشگاهی از آثار خود برگزار نمودند. در طول سالهای1960 تا 1964 همین گروه به همراه جیمز روزنکوئیست، جورج سگال و دیگران در گالری سبز منهتن، نمایشگاه دیگری را دائر کردند. در سال 1960 گالری مارتا جکسون یک نمایشگاه چیدمان برگزار کرد که در این چیدمان هنرمندانی مانند هانس آرپ، کورت شویتترس، جاسپر جونز، کلز اولدنبورگ، رابرت راشنبرگ، جیم داین و می ویلسون شرکت کردند. آنها در این نمایشگاه از مدیا ها و متریال های جدید استفاده کردند. اندی وارهول دیگر هنرمند مشهور پاپ آرت، اولین نمایشگاه انفرادی خود را در لس آنجلس و در سال 1962 برگزار کرد. این نمایشگاه در گالری فروس برگزار شد و در آن 32 نقاشی به نمایش درآمد. تمام تابلوهای به نمایش درآمده به تصایر قوطی های سوپ آماده با طعم های مختلف اختصاص داشت. وارهول تمام این آثار را به قیمت 1000 دلار به بلوم فروخت. این نقاشی ها را در سال 1996، موزه هنرهای مدرن خریداری کرد که قیمت تخمینی آن حدود 15 میلیون دلار برآورد شد.

دونالد فکتور، پسر مکس فکتور ثروتمند آمریکایی، یک کلکسیونر آثار هنری و سردبیر مجله هنری – آوانگارد نوماد بود. وی یک مقاله در نشریه خود به چاپ رسانید که می توان آنرا یکی از اولین مطالب نوشته شده درمورد هنر پاپ به حساب آورد. هرچند که وی در این مقاله از اصطلاح پاپ آرت استفاده نکرد. این مقاله با عنوان "چهار هنرمند" بر روی هنرمندانی چون روی لیختنشتاین، جیمز روزنکوئیست، جیم داین و کلز اولدنبورگ متمرکز شد. همانطور که گفته شد کلاس اولدنبرگ نیز یکی از چهره های مهم این جنبش بود. در جریان رویدادهای 1960 کلاس اولدنبرگ با این جنبش همراه شد و اتفاقات زیادی را در جریان حرکت پاپ آرت رقم زد. این رویدادها در زمان خود بسیار نوآورانه بود و ارتباط به هنر پرفورمنس داشت.

در سال 1962 یکی از بزرگترین گالری داران و معامله گر اصلی آثار ویلیام د کونینگ، سیدنی جینز در یک حرکت پیشگامانه یک نمایشگاه بین المللی را با عنوان واقع گرایان جدید برگزار کرد. دراین رویداد 55 هنرمند حضور داشتند. هنرمندانی مانند اندی وارهول، ریچارد لیندنر، وین تیبو، روی لیکتنستاین، ایو کلَن و ... در جزو شرکت کنندگان در این رویداد بودند. بعد از این رویداد، هنر پاپ آرت تبدیل به سبک غالب هنری درشهر نیویورک شد و کم کم به شهرت جهانی دست یافت. نیویورک نیز وارد این جریان هنری شد و در سال 1963 موزه مشهور گوگنهایم، آثار شش نقاش را به نمایش گذاشت. سرپرستی این رویداد به عهده لارنس آلوای منتقد هنری و کیوریتور انگلیسی بود. هنرمندان این نمایشگاه نیز جیم داین، جاسپر جونز، روی لیختن اشتاین، رابرت راشنبرگ، جیمز روزنکوئیست و اندی وارهول بودند. یکی دیگر از مهمترین رویدادهای پاپ آرت سوپرمارکت آمریکایی بود که در سال 1964 توسط گالری بیانکینی اجرا شد. فضای این نمایشگاه دقیقا یک فروشگاه محصولات غذایی را به نمایش می گذاشت. با این تفاوت که تمام اقلام این فروشگاه توسط هنرمندان پاپ تولید شده بود. در سال 2002 این رویداد توسط گالری تیت بازآفرینی شد.

پاپ آرت کم کم به تمام نقاط اروپا نفوذ کرد و شهرت جهانی گرفت. در فرانسه جنبش نوواقع‌گرایی شکل گرفت. این جنبش را بسیاری از هنرشناسان، ورژن فرانسوی پاپ آرت آمریکایی به حساب می آورند. در اسپانیا حرکت هنری با نام فیگوراتیو جدید شکل گرفت که این جنبش هم یکی از زیرشاخه های پاپ آرت به حساب می آید. به نوعی یک حرکت مطالعاتی در جهت هنر پاپ نامیده می شود. از هنرمندان بنام اسپانیایی که در این حوزه فعالیت داشته میتوان به ادواردو آرویو اشاره کرد.

در ایتالیا نیز پاپ آرت با نسخه خاص خود هنر ایتالیا بروز کرد. بزرگانی همچون پیرو مانزونی، خوانش جدید و بسیار منحصر به فردی را از هنر تولید کردند. هنر پاپ ایتالیا نیز تا حد زیادی به نوع سنتی آن شباهت داشت با این تفاوت که رویکرد انتقادی تری را دنبال می کرد. هنر پاپ به کشورهای دیگر همچون ژاپن، روسیه، هلند، بلژیک و آلمان نیز نفوذ کرد و هنرمندان مهمی نیز در این کشورها ظهور کردند.