پابلو پیکاسو، نقاش اسپانیایی

نویسنده: ایکاروس، بروزرسانی: سه شنبه، ۲۶ بهمن ۱۴۰۰

پابلو پیکاسو یکی از مهمترین چهره های قرن بیستم در حوزه هنر و جنبش های هنری می باشد. پیکاسو به همراه دیگر نقاش پاریسی ژرژ براک، از پایه گذاران سبک کوبیسم بودند. شهرت این نقاش بیشتر به دلیل آثار متفاوت و خلاقیت خاص وی بود. در دنیای هنر مدرن کمتر هنرمندی را می توان سراغ گرفت که به مانند وی توجه منتقدان را جلب نموده و جامعه هنر را دستخوش تغییر و تحول کرده باشد.
پابلو پیکاسو در طول زندگی طولانی هنری خود، حجم غنی و عظیمی تابلوی نقاشی، طراحی، مجسمه، آثار سرامیک و آیتمهای دیگر هنری، مانند طرح های لباس خلق کرد. پابلو به دلیل سلبریتی بودنش تاثیرات زیادی را نیز بر دیگر هنرمندان جهان بر جای گذاشت.

پیکاسو، خالق سبک های هنری مدرن

پیکاسو استعداد خاصی در خلق آثار با سبکهای مختلف و متفاوت داشت. همانطور که اشاره شد وی خالق سبک کوبیسم بود که جزو سبکهای جنبش آوانگارد به حساب می آید و چهره نقاشی و مجسمه سازی اروپا را دستخوش تغییر و تحول نمود. زمانی که در فرانسه این هنرمند به همراه ژرژ براک در حال پایه گذاری سبک کوبیسم بودند ریشه های جنبشهای هنری در سبکهای دیگر، مانند دادائیسم و فوویسم در حال شکل گیری بود. پیکاسو همچنین یکی از پایه گذاران سبک اسمبل (assemblage) در مجسمه سازی و همینطور تکنیک کلاژ در نقاشی بوده است.

همانطور که گفته شد، وی یکی از پیشگامان ساخت مجسمه با اشیاء روزمره زندگی مانند قطعات پلاستیک، تکه های چوب و ... بوده است. این سبک به مرور پیروان زیادی پیدا کرد و منتقدین هنری بر این اعتقاد هستند که این سبک در هنر مجسمه سازی انقلابی بر پا کرد.

زندگینامه پابلو پیکاسو

پیکاسو در سال 1881 در شهر مالاگای اسپانیا به دنیا آمد. از کودکی اشتیاق و مهارت در طراحی را نشان داد. به گفته مادرش، اولین کلمات او «پیز، پیز»، کوتاه شده لپیز، کلمه اسپانیایی «مداد» بود. وی از هفت سالگی آموزش هنری رسمی را در طراحی فیگور و نقاشی رنگ روغن از پدرش، روییس دریافت کرد. روییس یک هنرمند و مربی آکادمیک سنتی بود که معتقد بود آموزش صحیح مستلزم کپی منظم از کار استادان و ترسیم بدن انسان از گچ بری ها، مجسمه ها و مدل های زنده است. به این ترتیب پیکاسو در این کلاسها مشغول فراگیری اصول آکادمیک نقاشی و طراحی شد. خانواده در سال 1891 به لاکُرونیا نقل مکان کردند. جایی که پدرش استاد دانشکده هنرهای زیبا شد. آنها تقریبا چهار سال در این شهر اقامت داشتند. پدر پیکاسو روزی یک اسکیس ناتمام از طرح یک کبوتر که به وسیله پابلو کشیده شده بود پیدا کرد. روییس با مشاهده دقت و تکنیک پسرش، احساس کرد که پسرش از او پیشی گرفته است. بعد از این رویداد عهد کرد که نقاشی را رها کند، اگرچه نقاشی‌ هایی از او در سالهای بعد وجود دارد. در سال 1895 خواهر پابلو بر اثر بیماری دیفتری در گذشت. این رویداد تاثیر بسیار بدی بر روی پیکاسو داشت. بعد از این رویداد خانواده به بارسلونا مهاجرت کردند و در آنجا پدر وی در مدرسه هنرهای زیبا مشغول به کار شد. پیکاسو در بارسلونا موفق بود. با این حال پیوسته برای خانه اصلی خود دلتنگی میکرد. روییس مقامات آکادمی را متقاعد کرد که به پسرش اجازه دهند در آزمون ورودی کلاس های پیشرفته شرکت کند. این فرآیند اغلب به یک ماه زمان نیاز داشت. اما پیکاسو آن را در یک هفته به پایان رساند و هیئت آکادمی او را در سن 13 سالگی پذیرفت. پدرش اتاق کوچکی را برای او در نزدیکی خانه اجاره کرد تا بتواند به تنهایی کار کند. با این حال او بارها در روز به وی سر میزد و درباره نقاشی هایش قضاوت می کرد. این دو مرتبا با هم بحث می کردند.
در حدود سن چهارده سالگی وی پرتره عمه پِپا را به تصویر کشید که به عقیده بسیاری از هنر شناسان یکی از بهترین پرتره های خلق شده در آن دوران در سراسر اروپا می باشد.

در سال 1897 و در سن شانزده سالگی وی برنده جایزه دانش و خیریه شد. تکنیک رئال وی بسیار تحت تاثیر آموزشهای پدر و آموخته های او در سنین کودکی بود. اما گفتن این نکته مهم است که او بسیار تحت تاثیر سمبلیسم ها نیز قرار گرفت. همین امر باعث توجه اش به هنر مدرن شده و اولین تصمیمات وی در جهت مسافرت به پاریس را باعث شد.

پیکاسو در پاریس

در پاریس دوست شاعرش، مکس جیکوب شروع به آموزش فرانسوی به وی کرد، پابلو در طول این مدت به واقع مفهوم فقر، گرسنگی و سرما را درک کرد. او آثار خود را برای گرم شدن در آپارتمان می سوزاند. وی در اقامت طولانی خود در پاریس با تعدادی از بزرگترین نقاشان و هنرمندان قرن وارد رابطه دوستی شد. هنرمندانی مانند آمادئو مودیلیانی و مارک شاگال جزو این دسته بودند. وی همینطور با شاعر مشهور فرانسوی گیوم آپولینر نیز دوست بود. این دوستی برای پابلو دردسر ساز شد، چراکه وی یکی از مظنونین سرقت تابلوی لبخند ژوکوند در سال 1911 بود، و این امر باعث شد که پیکاسو نیز در لیست مظنونین قرار گیرد. آنها مدتی را نیز تحت بازجویی قرار گرفتند. اما به دلیل نبود مدارک بعد از مدتی آزاد شدند. تابلوی ژکوند نیز دو سال بعد در فلورانس ایتالیا کشف شد. سارق اثر یک طراح دکور ایتالیایی به نام وینچنزو پروجیا بود.

پابلو بیشتر عمر خود را در فرانسه گذراند و در این کشور دوره های هنری خود را خلق کرد. در دل همین دوره های هنری بود که آثار هنری وی شکل گرفت و کم کم سبک خاص خود را ابداع کرد و به شهرت جهانی دست یافت. اما در اینجا به بررسی دوره های هنری وی خواهیم پرداخت:

دوره هنری آبی 1904-1901

این دوران یکی از سخت ترین دوره های هنری پیکاسو می باشد. فقر و تهی دستی در این دوران و تبعات اجتماعی همین موضوع در زندگی وی، این دوران را برای او تبدیل به یک دوره بسیار سخت و غم انگیز کرده بود. آثار وی در این دوره زمانی، متاثر از رنگهای آبی و سبز بود، اکثر کارهای او مونو کروم و با استفاده از رنگهای سرد میباشد و به ندرت و به صورت تصادفی، رگه ای از رنگهای گرم در کار وی مشاهده می شود. از نظر مفهومی آثار وی در این مدت، سوء تغذیه و فقر و فحشا را نشان میدهد که مخصوصا برای بیان آنها، از پرتره دوستش، کارلوس کاسکماز که دست به خودکشی زد، استفاده میکند. نقطه اوج این آثار تابلوی «زندگی» می باشد . این اثر که در سال 1903 خلق شد چهره دوست وی در عذاب را نشان می دهد که دست به خودکشی زد، رنگها و تم این اثر کاملا مربوط به دوره آبی وی می باشد.

دوره هنری رز یا صورتی 1906-1904

همانطور که از اسم آن پیداست این دوره زمانی آغاز شد که پیکاسو کم کم شروع به کسب موفقیت در کار خود کرد، و به دلیل همین امر نیز به مرور بر افسردگی خود فائق آمد. در این مرحله او بیشتر از رنگهای گرم مانند نارنجی و صورتی اشباع در آثار خود استفاده کرد و صحنه های شادتری از مردم و جامعه را به تصویر کشید. وی در این دوره شروع به کشیدن صحنه های سیرک و دلقک ها کرد.

در همین دوره بود که دو کلکسیونر بزرگ آمریکایی به نامهای لئو و گروت اشتاین به کارهای وی علاقمند شده و ارتباط نزدیکی با او برقرار کردند. یکی از مشهورترین پرتره هایی که پیکاسو به تصویر کشیده است پرتره گرترود استاین یا اشتاین می باشد.

دوره تاثیر هنر آفریقا بر پیکاسو

سال 1906 نقطه عطفی در هنر پیکاسو بود. در همین دوره بود که تب هنر سنتی و خصوصا مجسمه سازی آفریقا، اروپا را فرا گرفته بود. در فرانسه، هنری ماتیس و پابلو پیکاسو به همراه یاران مدرسه پاریس شروع به تلفیق مجسمه سازی آفریقا با فیگور انسان و ترکیب آن با آثار پست امپرسیونیسم ها با الهام از کارهای گوگن و پل سزان کردند. دوشیزگان آوینیون اولین اثر استادانه پیکاسو در این سبک بود. وقتی که برای اولین بار این اثر به نمایش درآمد به نظر رسید که در این کار، هنر و مبانی زیبایی شناسی به طور کامل فروریخته است. به همین دلیل بدینگونه تفسیر شد که وی با حرکتی نوآورانه سبک جدیدی از هنر را خلق کرده و شروع به تغییر در تاریخ هنر کرده است. بعد از این رویداد بود که وی ناگهان احساس آزادی بسیاری در ترک اصول آکادمیک و کلاسیک حاکم بر هنر فرانسه کرده و شروع به تولید آثار هنری جدیدی با سبک منحصر به فرد کرد. در همین دوره بود که وی کم کم و با تولید آثار هنری مختلف راه خود را در ابداع سبک کوبیسم یافت و همین امر منجر به تولید آثار وی در سبک کوبیسم در سالهای پیش رو شد.

دوره هنری کوبیسم 1919-1909

سبک کوبیسم در پیکاسو نتیجه تاثیر از بسیاری از آثار هنرمندانی مانند هنری روسو و پل سزان و همینطور آثار هنر قبیله ای آفریقا می باشد و به طور کل می توان گفت اینها از عوامل تاثیر گذار در خلق این سبک توسط وی میباشد. جنبش کوبیسم تاثیر بسیار مهمی در معرفی هنر مدرن اروپا به سراسر جهان داشت. در این سبک ترکیب کردن فرمها و به وجود آوردن یک شکل جدید از دل فرمهای مورد نظر از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. رنگ در این نوع از نقاشی اهمیت زیادی را دارا می باشند، زیرا غنای رنگ باعث حجیم تر به نظر رسیدن شکلها شده و همینطور به حالت دکوراتیو کار نیز غنای خاصی می بخشد. در این سبک از اشیایی خارج از حوزه نقاشی مانند روزنامه و یا مثلا یک تکه از پاکت تنباکو نیز برای خلق اثر هنری استفاده می گردد، همین امر باعث تولد تکنیک «کلاژ» نیز شد. همین تکنیک کلاژ در اثر باعث غنای بافت شده و همینطور نوعی جدید از حس نقاشی را در بیننده القاء می نماید. این نوع جدید از رنگ گذاری و فیگورهای هندسی، سبک جدیدی از هنر نقاشی را به جهان عرضه کرد که برای سالها دنیای هنرهای بصری را دستخوش تغییر و تحول نمود.

دوران متاخر

به مانند هر هنرمند بزرگ دیگری پیکاسو نیز به ایتالیا سفر کرد، سفر او در سال 1917 بود، او در این سفر تاثیرات بسیاری از آثار رافائل گرفت و در نتیجه توجه به این نقاش به طرف سبک نئوکلاسیک معطوف شد.
کارهای پایانی وی ترکیبی از تمامی سبکهایی بود که در طول زندگی تجربه کرده بود. وی در این سالها به مجسمه سازی در ابعاد بزرگ پرداخت و همینطور دست به خلق نقاشی هایی با رنگهای بیشتر و احساسی تر زد. در طول این مدت، وی از الهام گرفتن و تجربه کردن کارهای کلاسیکی که در طول زیست هنری خود آنها را تجربه کرده بود، لذت می برد. وی در طول این دوره، آثاری را با الهام از اساتید قدیمی مانند فرانسیس گویا، دیگو ولاسکوئز و ادوارد مانه خلق کرد. آثاری مانند کشتار در کُره با الهام از اثر«کشتار» متعلق به فرانسیس گویا، ندیمه ها با الهام از «ندیمه های ولاسکوئز» و «صبحانه بر روی چمنزار» با الهام از کار ادوارد مانه، از مهمترین نمونه های این دسته از آثار پیکاسو می باشند.

بسیاری از این آثار همچنان الهام بخش هنرمندان و هنرجویان در سراسر جهان می باشد. آثار این نقاش حتی در حال حاضر نیز بیانگر غنا و اهمیت هنر مدرن می باشد و همچنان بسیاری از زیبایی شناسان و منتقدان بزرگ هنر به کارهای این نقاش رجوع می کنند. کارهای متاخر وی همینطور الهام بخش جنبش نئواکسپرسیونیسم در هنر مدرن می باشد. زمانی که پیکاسو در سن 91 سالگی در گذشت یکی از موفق ترین و مشهور ترین هنرمندان دنیا بود. از نکات قابل توجه و بسیار جالب در مورد این هنرمند این است که وی در هر دو حوزه هنر مدرن و هنر سنتی دارای بصیرت بوده و به زیبایی این دو حوزه هنری را با یکدیگر ترکیب می نمود. وی در طول 78 سال فعالیت هنری 13500 نقاشی، 100000 چاپ دستی و 34000 تصویرسازی خلق کرد. وی را در کثرت و کیفیت آثار با ویلیام شکسپیر در ادبیات و زیگموند فروید در روانشناسی مقایسه می نمایند.