انواع ورنی در نقاشی رنگ روغن

نویسنده: ایکاروس، تاریخ انتشار: دوشنبه، ۱ دی ۱۳۹۹

ورنی (Varnis) یک لایه شفاف سخت و محافظ می باشد که پس از اتمام کار نقاشی بر روی آن گذاشته می شود. این لایه در ابتدا به حالت مایع می باشد و پس از خشک شدن به شکل یک لایه شیشه ای سخت، ثابت می شود. اضافه کردن ورنی مناسب به روش صحیح، یک سرمایه گذاری بجا و مطمئن می باشد که کار شما را در بهترین حالت و با حداکثر مانده گاری قرار خواهد داد. ورنی از آسیب فیزیکی کار و همینطور خاک گرفتگی نقاشی جلوگیری می کند و در عین حال تمام سطح کار شما را به یک اندازه مات و یا شفاف می نماید. در عین حال اگر شما به شکل مناسب و با اطلاعات کافی وارنیش را بر روی کار خود جای گذاری نمایید می توانید سالها پس از زمان لایه گذاری، در صورت عدم رضایت، آنرا از کار خود برداشته و یک ورنی جدید را برای جلوه بهتر امتحان کنید. از طرف دیگر اگر نقاشی شما دارای رنگهای خفه و بی عمق باشد، این ماده می تواند یک گزینه مناسب برای بخشیدن کنتراست بهتر و زنده تر جلوه دادن رنگها باشد. اما به یک نکته توجه داشته باشید. اگر سطح کار شما دارای برجستگی و یا فرورفتگی می باشد از ورنی کردن کار خودداری کنید! برخی از هنرمندان از این ماده برای محافظت از بافت کار و ترمیم آسیب دیدگی قسمتی از نقاشی استفاده می کنند. به طور کل اگر تصمیم دارید که کاری را که دارای فرورفتگی و یا برجستگی می باشد ورنی کنید پس از انجام کار باید اثر را با یک کاور محافظت نمایید. زیرا برداشتن وارنیش از روی کار بدون آسیب دیدگی تقریبا ممکن نیست.

اما چه نوع و چه سطوحی از کار برای پوشیده شدن با این متریال مناسب هستند؟ توجه داشته باشید که هماهنگ ترین متریال با ورنی نقاشی، رنگ روغن و رنگ اکلریک هستند. متریال هایی مانند گواش، آبرنگ و یا طراحی برای وارنیش مناسب نیستند. زیرا این متریال ها با این ماده ترکیب می شوند و ممکن است در طول زمان تغییر رنگ بدهند. و در صورت بروز مشکل، به هیچ عنوان نمیتوان وارنیش را از سطح کار جدا کرد. اما در رنگ روغن و یا اکلریک، ورنی و رنگ همواره دو سطح جدا از هم باقی می مانند.

ورنی ها به دو دسته اصلی طبیعی (سنتی) و مصنوعی (صنعتی) تقسیم می شوند. نوع طبیعی آن که از قدیم نیز مورد استفاده قرار می گرفته، از موادی مانند دامار(نوعی رزین طبیعی گیاهی) که از درخت دوبال‌ میوگان در جزایر سوماترا گرفته می شود. ورنی دامار چسبناکی قابل قبولی دارد و حالت کم رنگی آن نیز حداقل تغییر در نقاشی را در میان انواع طبیعی این محصول، ایجاد می کند. حالت دامار شبیه به ورنی های کلاسیک و تاریخی می باشد که نتیجه کار را با شکوه خواهد کرد. برای رقیق کردن دامار شما می بایست از تروبانتین استفاده نمایید. نکته منفی در مورد دامار این است که به دلیل طبیعی بودن، ماهیت آن در طول زمان تمایل به زرد شدن دارد و ممکن است در اثر ضربه ترک خورده و به کار شما آسیب وارد کند.

ماده دیگری که ورنی سنتی از آن گرفته می شود کوپال می باشد که این ماده نیز از یک نوع رزین گیاهی به دست می آید. کوپال شباهت زیادی به ماده کهربا دارد. امروزه وارنیش اصل کوپال بسیار دشوار یافت می شود. کوپال یکی از با کیفیت ترین انواع تولید شده این محصول میباشد و زمانی که روی سطح کار قرار می گیرد کاملا جدا از سطح کار می ایستد. این ماده به عنوان مدیوم نیز مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع باید گفت که ورنی کوپال اغلب اوقات به عنوان یک مدیوم ترجیح داده می شود تا یک ماده نهایی پوشاننده (Varnis). کوپال در اثر مرور زمان بسیار خشک شده و تا حدی نیز تیره می شود. به به دلیل توصیه شده که در زمان استفاده از این ماده، آنرا با کمی روغن پایه و یا روغن غلیظ آفتاب خورده ترکیب نمایید.

ماده بعدی که در انواع طبیعی این محصول از آن استفاده می شود کهربا می باشد که صمغ فسیل شده درختان است. ورنی کوپال و ورنی کهربا جزو نوع های سخت این محصول به حساب می آیند که اساتید قدیمی هم از هر دو نوع این محصول طبیعی استفاده می کردند. نوع کهربا، یک حالت جلای طلایی و خوشایند را در خود دارد. و در عین حال حالتی براق و مینایی را به کار می دهد. اگر بخواهیم از نکات منفی این ماده صحبت کنیم می توان گفت که خطر ترک خوردگی در انواع طبیعی این ماده، بالاست و در عین حال با گذشت زمان جداسازی آن از کار دشوارتر می شود. نکته دیگری که در مورد این دسته (کوپال و کهربا) می توان گفت این است که آنها در معرض انقراض هستند. زیرا مواد اولیه ای که برای تهیه آنها استفاده می شود صمغ فسیل شده می باشد که طبیعتا منابع آن محدود است. زیرا این صمغ در طول زمان و به کندی و به واسطه طبیعت تولید می شود. وارنیشهای اورجینال کوپال و کهربا امروزه در دنیا بسیار کم هستند و تنها برخی از مدارس با متدهای قدیمی دست به تهیه آنها می زنند.

ماده دیگری که از آن در تولید این محصول استفاده میشود نوعی صمغ زرد رنگ است که به آن مصطکی یا کندور می گفته می شود. این ماده نباید با صمغ عربی اشتباه گرفته شود. ورنی مصطکی نیمه براق بوده و به طور طبیعی درخشندگی رنگ را افزایش می دهد. مصطکی یکی از با دوام ترین ورنی هاست و در بسیاری از موارد در کارهای مرمت نیز از آن استفاده می شود. اساتید قدیمی نیز از این نوع، استفاده می کردند و آنرا در دسته قوی ترین وارنیشها قرار می داده اند. این ماده همچنین به عنوان یکی از مواد مورد استفاده برای جای گذاری روی آثار اساتید قدیمی در موزه ها، کاربرد دارد.

دامار و مصطکی جزو ورنی های سافت soft به حساب می آیند. بدین معنی که در تروبانتین و مواد حلال مجاز رنگ روغن حل می شوند. بنابراین برداشتن آنها از روی سطح نقاشی ساده می باشد. می توان گفت امروزه یکی از محبوب ترین و پرطرفدار ترین محصولات، ورنی بر پایه دامار می باشد.

در این قسمت پس از توضیح دادن ورنی های طبیعی به توضیح در مورد گونه های مصنوعی آن، خواهیم پرداخت. استفاده از این نوع از سالهای 1940 و 1950 آغاز شد. پایه این مواد از رزین های صنعتی می باشد. ورنی های مصنوعی به واقع مزایای بسیار زیادی دارند. اولین مزیت آنها مقرون به صرفه بودن و در دسترس بودن آنهاست. (برعکس گونه های طبیعی که مواد اولیه آنها بسیار دشوار تهیه می شود). پوششی که این نوع مصنوعی، در اختیار هنرمند قرار میدهند بسیار انعطاف پذیر بوده و به هیچ عنوان دچار زرد شدگی و ترک نمی شود. اشباع این نوع از ورنی ها بر روی سطح ساپورت بسیار کمتر از نوع طبیعی آنها می باشد. همینطور رفله های ناخواسته در این مواد ندرتا اتفاق می افتد. نکته دیگر اینکه این نوع، دارای تنوع محصول بیشتری می باشد. به طوری که در انواع مختلف مات، براق، نیمه مات و نیمه براق در دسترس قرار دارند. این دسته، از نظر جدا شدن و برداشته شدن از روی کار نیز از ریسک پایین تری نسبت به نوع طبیعی برخوردار می باشند. برخی از محصولات جدید این نوع مصنوعی اخیرا به بازار آمده است که می توان آن را به سرعت و پس از خشک شدن آخرین لکه رنگ بر روی کار قرار داد و نیازی به صبر کردن طولانی برای خشک شدن کامل رنگها وجود ندارد. وارنیشهای مصنوعی شامل دسته بندی های زیادی می شوند. اما دو نوع معروف تر آنها ورنی های کتون و ورنی های هیدروژنه و هیدروکربن می باشند. نوع کتونی دارای وزن ملکولی بسیار کم هستند و از نظر تاثیر گذاری در اشباع رنگ شبیه به نوع طبیعی آن می باشند. نوع کتونی پوشش محافظ سختری نسبت به انواع دیگر را دارا میباشد. و ضمنا تمایل بیشتری به زرد شدن در اثر گذشت زمان دارند. حالت شکنندگی در نوع کتونی زیاد است و ریسک ترک خوردن را دارا می باشند. برداشتن آن از سطح کار نسبت به انواع دیگر دشوارتر است و مواد حلال قوی نیاز دارد. هرچند که در انواع جدید آن تا حد زیادی این ایراد رفع شده است.

ورنی های هیدروژنه و هیدروکربن نیز دارای وزن ملکولی کم هستند و از نظر تاثیرگذاری بر روی رنگها و اشباع آنها بسیار به نوع طبیعی شباهت دارند. این دسته به هیچ عنوان بر اثر مرور زمان زرد نمی شود. یکی از پایدار ترین این ورنی ها نوعی است که با رزین ™Regalrez تهیه می شود. این نوع یکی از شبیه ترین رزین های مصنوعی به نوع طبیعی آن می باشد و در عین حال بسیار با کیفیت مقاوم و پایدار است. کیفیت این رزین اگر با یک تثبیت کننده نور (HALS) ترکیب شود دوچندان می گردد. (HALS مخفف Hindered amine light stabilizers یک ماده شیمیایی است که ورنی و همینطور زیر کار نقاشی را بسیار مستحکم و مقاوم می نماید.) از نظر شباهت فیزیکی، نوع هیدروژنه و هیدروکربن به ورنی طبیعی دامار شباهت دارد. این نوع از محصول با محیط زیست سازگار تر است. با حلال های ملایم قابل برداشته شدن بوده و تست پیری که در آزمایشگاه از این محصول گرفته شده پاسخی رضایت بخش داشته است.

اما ورنی گذشته از نوع مواد تشکیل دهنده آن انواع مختلفی را نیز دارا می باشد. بدین معنی که شما می توانید برای منظور های مختلف از انواع مختلف آن استفاده نمایید. در اینجا به توضیح آنها خواهیم پرداخت.

ورنی روتوش یا موقت:

نوع روتوش یا موقت برای زمانی استفاده می شود که رنگهای شما کاملا خشک نشده اند و شما حتی می توانید در حین کار نیز از آن استفاده نمایید. همچنین برای تست نیز مورد استفاده قرار می گیرد. بدین معنی که شما کار را ورنی زده و در خواهید یافت که اثر شما با آن، چطور به نظر خواهد رسید. نوع روتوش یا موقت بسیار سبک بوده و فقط مقدار کمی رزین را در خود جای می دهد، به همین دلیل باعث می شود که لایه های زیرین رنگ به سادگی خشک شوند. از این نوع روتوش یا موقت برای هماهنگ سازی رنگها با یکدیگر و دید مناسب آنها بطور موقت نیز استفاده می شود. شما می توانید یک لایه از این ورنی را بر روی کار بزنید و بعد از شش تا هشت ماه ورنی اصلی را روی آن کار اضافه نمایید. توجه داشته باشید که بر روی لایه های این نوع، میتوان حتی رنگ گذاری را نیز بدون ترس از ترک خوردن کار انجام داد. این نوع از وارنیش به سادگی از روی کار جدا می شود. این محصول برای اشخاصی که در اجرای اثر، محدودیت زمانی دارند گزینه مناسبی است. نوع اسپری آنرا حتی میتوان بر روی لایه های کاملا خیس رنگ نیز کار گذاری کرد. توجه داشته باشید که نوع موقت، کیفیت و زیبایی نوع دائم را ندارد.

نوع بعد از پایان کار:

دسته بعدی را وارنیش های تصویر (Picture Varnish) می نامند. این دسته همان گروهی هستند که در زمان اتمام کار بر روی اثر جای گذاری می شوند. این نوع از محصولات در دسته حرفه ای طبقه بندی می شوند که انواع مختلفی از آنها در بازار موجود می باشد. Picture Varnish ها می بایست خصوصیاتی داشته باشند که آنها را قابل استفاده کرده و برای یک کار حرفه ای مناسب نمایند. در اینجا به برخی نکات در مورد آنها اشاره خواهیم کرد.

دائمی بودن و یا جدا شدنی بودن

همانطور که از اسم دائمی پیداست استفاده از این نوع، یک لایه و روکش دائمی بروی کار ایجاد نموده و برای همیشه تبدیل به قسمتی از کار شما خواهد شد.

اما یکی از مهمترین مواردی که در مورد ورنی ها باید به آن توجه کرد این نکته میباشد که بهتر است قابل برداشت بوده و در اصطلاح removable و یا جدا شدنی باشد. زیرا در هر شرایطی سطح کار ما در اثر گذشت زمان دچار آسیب و آلودگی خواهد شد و هنرمند و یا خریدار آثار هنری می بایست پس از گذشت زمان بتواند ورنی را تعویض نماید. یکی از خصوصیات مهم اینگونه ورنی ها این است که بتوان آنها را با حلال های ملایم از سطح کار برداشت زیرا استفاده از حلال های قوی باعث آسیب دیدن رنگها خواهد شد و در کیفیت نقاشی تاثیر منفی خواهد داشت.

انعطاف پذیری

نکته بعدی در مورد انعطاف پذیر بودن ورنی می باشد. لایه ایجاد شده با این ماده می بایست تحمل حرکات بوم را داشته باشد و با حرکت و جابجایی بوم ترک نخورده و آسیب نبیند. در عین حال در برابر گرد و غبار مقاوم باشد و در صورت نیاز به تمیز کاری بوم، قابلیت ایستادگی در طی مراحل نظافت را داشته باشد. توجه داشته باشید که در بازار ورنی های سخت نیز وجود دارند که مناسب استفاده بر روی بوم نمی باشند و فقط باید آنها را بر روی پنل و یا تخته جای گذاری کرد. انواع انعطاف پذیر این ماده، اثر نقاشی را به راحتی قابل حمل می نماید و با سرما یا گرما منقبض و منبسط می شود. انواع سخت این ماده غالبا از زیبایی بیشتری برخوردار هستند و حالت شیشه ای گونه آنها بیشتر است توجه داشته باشید مواد مختلفی که ورنی ها از آنها تهیه می شود در این خصوصیات تاثیر گذار می باشند و ما در قسمت قبلی در مورد مواد تشکیل دهنده این محصول توضیح دادیم.