فراتر از واقعیت

دو هفته نامه طراح امروز، نیمه اول اسفند ماه ۱۳۹۵

عنوان مقاله: فراتر از واقعیت

نگاهی به نمایشگاه گروهی هایپررئالیسم در گالری مینا

فزون واقع نمایی یا واقعگرایی افراطی یا هایپررئالیسم نوعی واقع نمایی است که در آن چهره و پیکر انسان و اشیای صنعتی با الهام از هنر عکاسی به صورت بسیار دقیق و عکسگونه در ابعاد بزرگ به تصویر کشیده میشود. اخیرا یک نمایشگاه گروهی در گالری مینا با رویکرد هایپررئالیسم به کیوریتوری «سیاوش مهویس» و «محسن ایرانی» برگزار شد. در ادامه به بررسی بیشتر این سبک هنری و نمایشگاه مذکور میپردازیم.
اگر چه در برخی موارد، هنر به معنای تاکید بر جدا شدن از واقعیت است، اما در سبک هایپر رئالیسم یا فرا واقعیت این مرز بطور کامل از میان بر داشته میشود. در حقیقت نقاشیها و مجسمه هایی که توسط هنرمندان هایپررئالیست خلق میشوند تفاوتی با عکسهای وضوح بالا ندارند. این در شرایطی است که برای خلق برخی نقاشیهای هایپررئالیسم تنها از ابزارهای ساده ای مانند مداد و خودکار استفاده میشود. تصاویر هایپررئالیستیک بطور معمول ده تا بیست برابر منبع اصلی بوده اما همچنان از وضوح بالا در رنگ، دقت و جزئیات برخوردار هستند. بسیاری از نقاشیهای این سبک با استفاده از رنگپاش و رنگهای اکریلیک، روغنی و یا ترکیبی از هردو کشیده میشود. این اصطلاح اولین بار در اوایل دهه شصت قرن بیستم میلادی در ایالات متحده امریکا و اروپا بعنوان یک جنبش هنری مستقل و یک سبک هنری رواج پیدا کرد. در این سبک هنرمند با برداشت شخصی خود از یک تصویر واقعی آن را شبیه سازی میکند. اما نکته جالب این است که هویت وی بعنوان خالق اثر حفظ میشود و امضای خاص خودش را بر آن باقی میگذارد. این رویکرد هنری بر پایه فلسفه «ژان بودریار» فرانسوی شکل گرفته که میگوید: «در واقع اثر هایپررئالیستی همان قدر که واقعیست همانقدر هم غیر واقعی و زائیده ذهن هنرمندی است که توهمی از واقعیت را شکل میدهد یا به تصویر میکشد.»
بهترین نقاشیهای این سبک معمولا آنهایی اند که با عکس اشتباه گرفته میشوند و همین است که توانایی یک هنرمند هایپررئال را نشان میدهد؛ توانایی تکنیکی تولید یک نقاشی که آنقدر به واقعیت نزدیک باشد که با عکس اشتباه گرفته شود. هنر هایپررئالیسم دنیای واقعی و فیزیکی را جدی میگیرد، آنقدر که گاهی در نقاشیها با دنیای واقعی تری روبرو هستیم تا در واقعیت. هایپررئالیسم تلاش میکند واقعیت را تا آنجا که میتواند تحریف نشده منتقل کند. در نمایشگاه گروهی که اخیرا در گالری مینا برگزار شد شاهد کارهای زیبایی از هنرجویان این سبک بودیم که زیر نظر استاد «سیاوش مهویس» آثار هایپررئال خود را ارائه کردند. هنرمندانی چون وحید احمدی، پریسا باقر، زهرا برادران، ساینا بهروز، سارا حسن پور، گلایول حسینی نژاد، مانا حیدری، مرجان خورشیدنیا، زینت رستگار مقدم، طیبه زمانی ظفر، پروانه سامی، الهه ستوده افخمی، سپیده سعدایی، محمد شاملو، طناز شیری، زیبا شیرمحمدی، حامد شیری جیان، مریم صالحی، الهام ضرغامی، فرناز طالبی، مهرداد عباسی نظری، فائزه عرب، لیلا عربی، اعظم عیسی بگلو، محمد قاسمی، مونا قربانپور، فهیمه قهرمانپور، سولماز کاشی ساز، فاطمه ملت، شاداب منوچهری، فاطمه مهدی زاده، مونا میر باقری، زهرا نصری و حمیده نوبهاری. بنابر گفته «مهویس» در این سبک زمان زیادی را باید به اجرا و خلق تصاویر اختصاص داد. چرا که ریزه کاریهای فراوانی دارد که هیچکدام نباید از قلم بیافتد و لازمه این امر صرف زمان، دقت و حوصله فراوان است. به این ترتیب خود را در احاطه پرتره هایی میبینید که فراتر از واقعیت به نظاره شما مشغولند و گویی با نگاهشان میخواهند از دنیای کاغذی به دنیای واقعی نفوذ پیدا کنند و شاید حتی فراتر از واقعیت رفته و شما را با خود به دنیای ذهنی هنرمند و ناگفته های درونش ببرند. با مقایسه ای که بین آثار هایپررئالیسم و تصاویر اصلی انجام میشود به این نکته پی میبرید که با وجود تشابه بسیار زیادی که این آثار دارند یک حس و حال پنهان در آن وجود دارد که در عکس دیده نمیشود؛ مانند تفاوت فرش دستباف و ماشینی یا تفاوت تئاتر و سینما که در دومی آن حس و حال و زندگی که در اولی وجود دارد هرگز مشاهده نمیشود. هنرمند با هنر دست خود و اشتراک گذاشتن ثانیه های ارزشمند زندگیش با مخاطب، وی را مهمان لحظه هایش میکند و نه فقط یک اثر هنری بلکه یک موجود فراواقعی را خلق میکند. برای سفر به دنیای فرا واقعی کافیست در نگاه یکی از پرتره های این نمایشگاه خیره شوید تا خود را در دنیایی دیگر حس کنید؛ دنیایی فراتر از واقعیت.