نقاشی هایپر رئالیسم

نویسنده: ایکاروس

در اواسط دهه شصت قرن بیستم میلادی (١۹۶۶) گروهی از هنرمندان امریکایی با روی آوردن به نقاشی از روی عکسهای فرا واقعگرایانه، حرکت و جنبشی را بنیان نهادند که اکنون پس از گذشت نیم قرن تبدیل به سبک هنری فرا گیری شده است که هم نزد خواص جایگاه ویژه ای دارد و هم بدلیل ظاهر عامه پسند آن، از مقبولیت عمومی برخوردار میباشد. هایپر رئالیسم، فتورئالیسم و سوپر رئالیسم واژگانی هستند که این سبک با آنها نامیده میشود. عکسهایی که برای نقاشی مورد استفاده هایپر رئالیستها قرار میگرفت، شامل عکسهای با کیفیتی بود که توسط دوربینهای مختص عکاسی فرا واقعگرایانه گرفته میشد. این دوربینها قادر به ثبت جزئیاتی بودند که چشم انسان در حالت عادی و معمولی قادر به روئیت آنها نبود و نقاش با تکنیکی بی عیب و نقص و صحت و دقتی شگرف، بقدری واقعی این عکسها را به تصویر میکشید که مخاطب را در موجی از شگفتی فرو میبرد.
هنرمند هایپر رئالیست میبایست از تکنیک و توانایی بالایی برخوردار میشد تا بتواند با درک و ارائه سطوح گوناگون و پیچیده واقعیت، مخاطب را با دنیایی واقعی تر از خود واقعیت روبرو کند. به همین سبب و بخاطر اهمیت تکنیک نزد نقاش هایپر رئالیست، همواره در ارزیابی و نقادی آثار هایپر رئال، جایگاه تکنیک مناقشه بر انگیز بوده و البته بدلیل عدم شناخت همین جایگاه تکنیک قضاوتهای اغلب نادرستی در باره این هنرمندان شده است.

ما در اینجا قصد نداریم بحث تکنیک و جایگاه آن در اثر هنری را بشکافیم، که این خود مقوله ایست قابل بررسی و تامل که فرصت و مجالی دیگر را میطلبد. ما در اینجا سعی بر این داریم تا تنها براین حقیقت آشکار صحه بگذاریم که نمیتوان آثار این هنرمندان را تکنیک محض تلقی نمود. هنرمند هایپر رئال در گیر و دار جدال تکنیکی خود با تیرگیها و برجستگیها و فعل و انفعالات نور و رنگ، تجربه بصری خاصی از واقعیت را منعکس میسازد که تنها مختص هویت منحصر بفرد خود اوست. حال آنکه در ظاهر ممکن است چنین بنظر آید که وی سعی در نمایش محض و بی چون و چرای فرا واقعیت، منهای هویت فردی خویش مینماید. ‌هایپر رئالیست‌ها با «تقلید کردن» و «همزمان با آن»، «بهبود و اصلاح عناصر تصاویر عکاسی شده»، ساختار بصری تصویر را به اختصار درآورده و با دقت بیشتر در سایر عناصر تصویری به خلق اثری می‌پردازند که در آن بافت‌ها، سطوح و افکت‌های نوری و سایه‌ها همگی در جهتی به کار گرفته میشوند تا نقاشی شفاف تر، واضح تر و به صورت ویژه ای ممتازتر از عکس اصلی و حتی سوژه واقعی پدیدار شود. ریشه‌های ‌هایپر رئالیسم در فلسفه ژان بودریار (به فرانسوی: Jean Baudrillard، متفکر و نظریه پرداز پست مدرن ) است که می‌گوید: «شبیه سازی چیزی که هیچ وقت واقعاً وجود نداشته است». به عبارتی اثر هایپر رئالیستی همانقدر که واقعیست، همانقدر هم غیر واقعیست و زاییده ذهن هنرمندی میباشد که توهمی از فرا واقعیت را برای ما رقم میزند. هایپر رئالیسم آنجا که ظاهرا تلاش می كند تا واقعیت را تحریف نشده و بدون دخالت هویت فردی هنرمند منتقل كند، در حقیقت میخواهد هنر مدرن را سرزنش كند و با نادیده گرفتن حضور هنرمند، ما را از تصور هنرمند قهرمان در متدولوژی هنر مدرن دور كند و نوعی شورش زیباشناختی علیه معیارهای رایج هنر مدرن را بر پا کند.

● تاریخچه و معرفی نقاشان هایپر رئالیست

نسل اول نقاشان فتو رئالیست

نسل اول نقاشان هایپر رئالیست را در اوایل دهه ۱۹۶۰ هنرمندانی چون چاک کلوز، رابرت بچل، ریچارد استس، آدری فلک، تام بلک ول، ران کلیمن، دان ادی، رابرت کاتینگهام، چارلز بل، رالف گوئینز، جان بیدر، بن کونزت، جک مندنهال، ریچارد مک لین و جان سالت که تنها غیر امریکائی حاضر در این جمع با اصلیت بریتانیایی بود، تشکیل میدادند. اغلب هنرمندان هایپر رئالیست و فتو رئالیست همزمان به هنر عکاسی نیز میپرداختند و بعنوان عکاسان رئالیست فعالیت داشتند. از جمله چاک کلوز که به دلیل سبک خاص در عکاسی چهره، از بنیانگذاران گروه عکاسان رئالیست دهه ۶۰ میلادی آمریکا محسوب میگردد. بطور کلی موضوعات نقاشیهای فرا واقعگرایانه فتورئالیستها را شیوه زندگی امریکایی و مظاهر فرهنگ و تمدن ماشینی و مدرن جامعه سرمایه داری امریکا تشکیل میداد: تام بلک ول به عنوان نماد آزادی پنجره های فروشگاه ها و همچنین موتورهای گازی را نقاشی میکرد. رابرت بچل به نمایش زندگی روزمره بخش های مختلف جامعه امریکا در نقاشی هایش پرداخت. ریچارد استس شروع به منعکس نمودن قطعات آسمان خراش های نیویورک کرد. ران کلیمن کامیون های بزرگ امریکائی، دان ادی سپرهای فلزی و براق اتوموبیلها و رالف گوئینز رستوران های فست فود را در کنار ماشینهای امریکایی آن دهه به تصویر کشیدند. آدری فلک تنها زن هایپر رئالیست گروه نیز لوازم آریشی چیدمان شده را نقاشی کرد. ریچارد استس به بازتاب نماهای شهری همراه با نمودی از اشکال هندسی پرداخت.

نسل دوم نقاشان هایپر رئالیسم

نسل دوم هایپر رئالیستها در سالهای ۱۹۸۰ و دهه ۹۰ میلادی ظهور میکنند. در این ایام تلاشهای نسل اول به بار نشسته و این جنبش در عرصه جهانی گسترش و مقبولیت در خور توجه ای بدست آورده است و پیشرفت های نوین هنری بدنبال استفاده از فناوری های جدید و تکامل یافته دیجیتال، در آثار نقاشان این دوره نمود بارز دارد. فرا واقع گرایان نسل دوم مخصوصا بر نمایش مجموعه وسیع آسمانخراش ها و چشم اندازهای شهری تمرکز داشتند. هنرمند ایتالیائی آنتونی برونلی با کنار هم قرار دادن عکسهایی که با لنزهای واید گرفته بود موضوعات نقاشیهایش را شکل میداد. رابرت جیونیک مناطق روستائی را در شب و دیویس کان سینماهای قدیمی را نقاشی میکردند. راد پنر با استفاده از دوربین های دیجیتال با قابلیت تفکیک پذیری بالا به دقت و ظرافت قابل ملاحظه ای در نمایش جزئیات دست یافت.

نسلهای بعدی نقاشان هایپر رئال

با ظهور نسلهای بعدی از ۱۹۸۰ تا کنون، جنبش هایپر رئال یک واقعه و سبک بین المللی شده است. فرا واقع گرایان امروز با کمک ابزار های نوین تصویر برداری، به عکاسی و متعاقب آن به نقاشی فرا واقع گرایانه در ابعادی وسیع تر و متکامل تر از پیش می پردازند. شفافیت و وضوح بالای عکس های دیجیتالی زمینه را به گونه ای رقم زده است که نقاشیها را به طرز باور نکردنی ای به سمت فرا واقعگرایی سوق می دهد. روبرتو برناردی نقاشی های اشیاء بی جان را اجرا می کند. رافائلا اسپنس عکس هائی را که خودش بر فراز آسمانخراش ها یا درون بالگردها میگرفت، نقاشی کرد. و اکنون هنرمندان بسیاری در سراسر دنیا پس از گذشت حدود هفتاد سال از عمر هایپر رئالیسم و حصول پیشرفت از لحاظ درونمایه و فن سبک هنری، در اشکال و موضوعات بسیار متنوع و گوناگونی به نقاشی و طراحی هایپر رئال میپردازند.

امروزه نامهای بسیاری از هنرمندان هایپر رئالیست مانند درک جیمیرسکی، دیگو کوی (دیگو فازیو)، دنیس پترسون، مارکو گراسی و غیره بر سر زبانهاست. ما در اینجا سعی خواهیم کرد تا آثار این هنرمندان همراه با بیوگرافی ایشان را از ابتدا تا به امروز، معرفی نماییم.

گرد آوری و ویرایش مطالب: توسط سیاوش مهویس

فیلمی از سیاوش مهویس در حال انجام طراحی هایپر رئالیستی با مداد

فیلم انجام کار هایپر رئالیستی