ایمپاستو و سایر تکنیکهای برجسته سازی در نقاشی رنگ روغن

نویسنده: ایکاروس، تاریخ انتشار: دوشنبه، ۲۹ دی ۱۳۹۹

برجسته سازی و حجیم و بافت دار کردن تابلوی نقاشی رنگ روغن، کاربرد نسبتا زیادی در خلق آثار گوناگون و متفاوت دارد. تابلوهای نقش برجسته دارای زیبایی خاص و بوده و تاثیر بصری ویژه ای ایجاد مینماید که تحسین بر انگیز بوده و نگاه مخاطب هنری را جذب مینماید. در این مقاله چند روش از تکنیک برجسته سازی در نقاشی رنگ روغن مانند ایمپاستو و غیره را بررسی خواهیم کرد.

اولین تکنیکی که به شرح و بررسی آن خواهیم پرداخت تکنیک مشهور و نسبتا قدیمی ایمپاستو می باشد. اگر بخواهیم تعریفی کوتاه و مختصر از این سبک ارائه کنیم می توان گفت که ایمپاستو نوعی تکنیک است که در آن رنگ را برای خلق اثر هنری به صورت خیلی سنگین و ضخیم بر روی ساپورت قرار می دهند. در این سبک معمولا ضربات قلم مو و کاردک به وضوح قابل مشاهده می باشد. یکی دیگر از خصوصیات این سبک این است که در بسیاری از مواقع رنگ را بر روی ساپورت و در لحظه رنگ گذاری با هم ترکیب می کنند و به رنگ مورد نظر در کار می رسند. در بسیاری از مواقع بعد از خشک شدن نقاشی، رنگ کار شده حالت بافت دار پیدا می کند و برجستگی خاصی در نقاشی قابل ملاحظه است. به طوری که به نظر می آید نقاشی در حال خارج شدن از ساپورت خود می باشد. کلمه ایمپاستو در اصل یک کلمه ایتالیایی است که به معنای مخلوط و یا خمیر می باشد. اما این کلمه دارای یک فعل ایتالیایی (impastare) نیز می باشد که به معنای ورز دادن و چسباندن است. این روش تقریبا یک روش مخصوص به رنگ روغن است و با متریال هایی مانند آبرنگ و یا تمپرا قابل اجرا نیست. هر چند با رنگ اکلریک و با اضافه کردن متریال های خاص به آن تا حدی قابل انجام است. ایتالیایی ها از ایمپاستو برای نقاشی و همینطور کارهای سفال و تزیینات بر روی آنها استفاده می کردند. به گفته Webster's New World College Dictionary کلمه ایمپاستو از ریشه پاستا به وجود آمده است که به معنای خمیر می باشد. همانطور که گفته شد رنگ روغن متریال اصلی این تکنیک از نقاشی می باشد. دلیل این امر هم حجم بالا و قابلیت رنگ گذاری ضخیم با این متریال و مهم تر از آن خاصیت دیر خشک شوند گی آن می باشد که امکان ترکیب رنگها بر روی بوم را به صورت مستقیم فراهم می کند. از طرف دیگر به دلیل این قابلیت (دیر خشک شدن) هنرمند نقاش می تواند رنگ را بر روی ساپورت تغییر شکل داده و آنرا به بافت و فرم دلخواه خود تغییر دهد. باید گفت تکنیک ایمپاستو به شکل بسیار محدود در تکنیک پاستل نیز کاربرد دارد. و می توان با آن اثرات محدود و کوچکی را ایجاد کرد. اما به هیچ وجه کارکرد رنگ روغن را در این تکنیک نخواهد داشت.

به طور کلی تکنیک ایمپاستو چندین هدف را دنبال می کند، اولین بحث در تکنیک ایمپاستو موضوع نور می باشد. در این تکنیک نور به شکل خاصی بازتاب و نمایش داده می شود. تکنیک ایمپاستو به هنرمند امکان بیشتری در بازی با نور و کنترل آن می دهد. دومین مورد این که بیان نقاشی را قوی تر و مستقیم تر می کند و به بیننده این توان را میدهد که اثر هنری را ساده تر درک کند. به بیان دیگر اثر نقاشی برای مخاطب قابل فهم تر و تاثیر گذار تر می شود. همینطور در این سبک از نقاشی جای دست هنرمند در کار به وضوح و به خوبی قابل مشاهده است. سوم تکنیک ایمپاستو می تواند به نقاشی حالت سه بعدی داده و حسی شبیه به مجسمه به اثر هنری القاء نماید.( این مورد تقریبا در تمام نقاشی های سبک حجم برجسته صادق می باشد). اگر بخواهیم به سابقه و ریشه این سبک برگردیم می توان گفت که این روش در ابتدا توسط تیسین، رامبراند و ورمیر برای نشان دادن برجستگی های جواهرات و یا البسه مورد استفاده قرار گرفت. البته روشی که توسط این اساتید دنبال می شد بسیار ظریف و با جزییات بیشتر نسبت به سبک امروزی می باشد. بعدها امپرسیونیست های فرانسوی از این سبک برای خلق آثار خود استفاده کردند.

یکی از مشهور ترین نقاشانی که به طور مکرر در آثار خود از این تکنیک استفاده می کرد ونسون ونگوگ می باشد. اکسپرسیونیست های انتزاعی مانند هانس هافمن و ویلیام د کونینگ نیز در نقاشی های خود از این تکنیک استفاده می کردند. اما در دوره معاصر تر نیز نقاش مشهور انگلیسی آلمانی، فرانک هلموت از این روش در نقاشی های خود استفاده می کند. استفاده این نقاش از این سبک به حدی است که آثارش تقریبا حالت سه بعدی به خود می گیرند.

توجه داشته باشید که در روش ایمپاستو شما می توانید مقدار برجستگی و حجم رنگ را بسته به هدف و نیازی که دارید کنترل کنید.

اما روش بعدی نقاشی آلاپریما است که یک روش آکادمیک و قدیمی نیز به حساب می آید. این سبک از نقاشی در دسته تکنیک های برجسته سازی نیز دسته بندی می شود. تفاوت روش آلاپریما با روش ایمپاستو در آن است که در روش ایمپاستو شما رنگها را بر روی سطح ساپورت ترکیب می نمایید و بسیار کم پیش می آید که رنگ بر روی پالت ترکیب شود. اما در روش آلاپریما کاملا برعکس می باشد. به طوری که شما رنگهای خود را بر روی پالت ترکیب کرده و سپس کار رنگ گذاری را بر روی ساپورت به انجام می رسانید. در روش آلاپریما یا خیس در خیس، نقاشی ها بعضا رئال تر می باشد و رنگها به شکل لایه ای بر روی هم قرار می گیرند. در این روش شما باید به خصوصیات رنگها از قبیل اوپک یا ترنسپرنت بودن نیز دقت کنید و شناخت کافی از آنها داشته باشید. در غیر اینصورت نتیجه مناسب عاید شما نخواهد شد و کار شما خراب می شود. توجه داشته باشید که این روش روشی دشوار و پیچیده می باشد که در بسیاری از موارد نیاز به مهارت طراحی نیز در آن وجود دارد. روش خیس در خیس نیازمند تجربه، مهارت و تمرین کافی می باشد. بافت و برجستگی که در نقاشی آلاپریما ایجاد میشود بسیار ظریف تر و کمتر از روشهای دیگر می باشد.

تکنیک بعدی نقاشی حجمی به وسیله ضربه می باشد که به آن Dabbing نیز گفته می شود. این تکنیک نیز توسط نقاشان امپرسیونیسم مورد استفاده قرار می گرفته است. همانطور که از اسم این تکنیک نیز مشخص می باشد اثر هنری با استفاده از ضربات کوتاه قلم مو خلق می شود. برای خلق اثر می توان از ابزار دیگر مانند کاردک و یا یک تکه پارچه نیز استفاده کرد. ضربات ابزار مورد نظر آثار و قشر رنگ را بر روی ساپورت ایجاد می نماید که باعث ایجاد یک لایه رنگی می شود. بسته به حالت رنگ اعم از سفت و یا آبکی بودن آن حجمی که بر روی بوم ایجاد می شود متفاوت می باشد. توجه داشته باشید که بسیاری از هنرمندان این ضربات رنگ را به شکل تصادفی بر روی ساپورت کار گذاری نمی نمایند، بلکه از یک الگوی طراحی خاص برای خلق یک شکل مشخص استفاده می شود.

تکنیک بعدی تکنیک بسیار مشهور در تاریخ هنر می باشد که تحت عنوان اکشن پینتینگ یا نقاشی کنشی نیز از آن یاد می شود. در این سبک نقاش به صورت غریزی و بسیار احساسی رنگ را با ضربات سنگین قلم مو و یا به صورت مستقیم بر روی ساپورت جای گذاری می نماید. رنگ به صورتی قشری ضخیم بر روی ساپورت باقی می ماند. این سبک در میان نقاشان سبک اکسپرسیونیسم انتزاعی بسیار طرفدار دارد و از بزرگترین و مشهور ترین آنها می توان به جکسون پولاک اشاره کرد. اثراتی که با این سبک خلق می شود بیشتر بر روی حالات فیزیکی نقاش تاکید دارد. منظور از حالات فیزیکی این است که مثلا نقاش در چه پوزیشنی دست به خلق اثر زده، برای مثال پولاک گاهی اوقات بر روی بوم را می رفت و رنگها را بر روی آن جای گذاری می کرد. در این تکنیک نقاشان عمدتا از رنگهای مایع استفاده می کنند. دلیل این امر هم جنبه سیال تر بودن آنها می باشد. حالت مایع گونه این رنگ ها روند جای گذاری رنگ بر روی بوم را سریع تر کرده و کار را ساده تر می نماید. در اکثر مواقع ساپورت به صورت افقی (خوابیده) بر روی زمین قرار گرفته و هنرمند شروع به کار بر روی اثر می نماید.

سبک بعدی پوینتیلیسم می باشد. این سبک که از آن به عنوان نقطه چینی نیز یاد می شود یکی از زیر شاخه های سبک امپرسیونیسم می باشد. در این سبک تصویر از در کنار هم قرار دادن نقطه های رنگی کوچک به وجود می آید. این نقاط معمولا با استفاده از رنگهای خالص (بدون مدیوم) به وجود می آیند. بعضا در این تکنیک حجم رنگ و یک قشر رنگ روی ساپورت را می پوشاند. در بسیاری موارد کار نقاشی به واسطه رنگهایی که با نقطه ایجاد شده است حالت سه بعدی و بر آمده به خود میگیرد. یکی از مهمترین نقاشان در این سبک ژرژ سورا نقاش فرانسوی سبک امپرسیونیسم است.

اما در این قسمت از مقاله به بررسی ابزار و موادی که برای کار در تکنیک نقاشی برجسته مفید می باشند می پردازیم. اولین ماده لیکوئین های مربوط به شرکت وینزور می باشد. این شرکت در دو مدل این لیکوئین ها را تولید کرده است که نامهای آنها اولئو پاستو و ایمپاستو می باشد. این دو ماده باعث سریع تر خشک شدن رنگ روغن خواهند شد. و همینطور باعث حجیم تر و ضخیم تر شدن قشر رنگ شما در کار می شوند. این مواد استحکام کار شما را افزایش داده و همینطور بافتهای مورد نظر شما را در کار ایجاد می نمایند. این مواد به هیچ عنوان بر روی رنگ دانه های شما تاثیر نمی گذارند و از طرف دیگر تمایلی به زرد شدگی بر اثر مرور زمان ندارند. تنها تفاوت این دو ماده با یکدیگر در مات و براق بودن آنهاست. اولئو پاستو در زمان خشک شدن کمی به ماتی گرایش دارد و ایمپاستو بعد از خشک شدن حالت براق به خود می گیرد. توجه داشته باشید که از این مواد نمی توان به عنوان ورنی استفاده کرد.

توجه داشته باشید که کمپانی ها و شرکت های معتبر بسیاری هستند که حجم دهنده های رنگ را با کیفیت های خوب تولید می کنند. ما در اینجا به معرفی یکی از معروفترین آنها پرداختیم که احتمالا دسترسی آن در ایران نسبت به برند های دیگر آسان تر می باشد. تقریبا ژل های حجیم کننده رنگ در تمام مارک ها کاربرد یکسان و دستورالعمل مشابهی دارند. اما شما می توانید از مواد دیگر که در دسترس تر بوده و همینطور از قیمت پایین تری برخوردار هستند نیز در کار خود استفاده کنید. یکی از این مواد پودر مل می باشد که می توان از آن به عنوان حجم دهنده در کار استفاده کرد. این ماده نوعی رزین است که قابلیت ترکیب با رنگ روغن را دارا می باشد. شما برای حجم دادن رنگ خود می توانید از رزین های دیگر نیز استفاده نمایید. فقط باید توجه داشته باشید که این رزین ها سازگار با رنگ روغن باشند. در صورت تمایل به استفاده از مواد جدید بهتر است در ابتدا مقداری از این ماده را با یک رنگ روغن ارزان قیمت ترکیب کرده و تاثیر آنرا بر روی یک ساپورت بلا استفاده تست کنید. سپس تا زمان خشک شدن آن صبر کنید و نتیجه را به دقت کنترل نمایید. زیرا برخی از مواد حجم دهنده در کیفیت رنگ شما تاثیرات نامناسب بر جای خواهند گذاشت. مثلا رنگ شما را تغییر خواهند داد و یا رنگ بیش از حد مات و یا براق خواهد شد. نکته آخر اینکه بهتر است در زمان کار در این تکنیک از قلموهای گران قیمت استفاده نکنید زیرا این مواد بعضا به قلموها آسیبهایی وارد می نمایند.