در باره نقاشی و هنر دکوراتیو

نویسنده: ایکاروس، تاریخ انتشار: سه شنبه ۹ مرداد ۱۳۹۷

به طور کلی نقاشی و هنر دکوراتیو ریشه در هنر سنتی و روستایی گذشته دارد، که معمولا آنرا هنر عامه (folk art) یا هنر مردمی نیز ترجمه کرده اند، و این لغت به نوعی از نقاشی اشاره می کند که در بسیاری از نقاط جهان اجرا می شود و هنرمندان آن معمولا نقاشانی خود آموخته هستند.

این هنرمندان به هیچ عنوان نقاشان حرفه ای نبوده اند، آنها معمولا صنعتگرانی میبودند که مبلمان، وسایل خانه، درها و حتی دیوارهای خانه خود را با استفاده از تجهیزات بسیار ابتدایی مانند قلم مو های دست ساز تزئین میکردند و از رنگهای طبیعی که به شکل شخصی تهیه میشد در آثارشان استفاده می نمودند. ( خواندن مطلب دکوراسیون داخلی را بشما پیشنهاد مینماییم.) به همین ترتیب هنر عامیانه به عنوان شکل بسیار ساده ای از دکوراسیون آغاز گشت که در آن بسیاری از نقاشی ها با استفاده از یک قلم مو انجام می شد. در آغاز، این هنرمندان با استفاده از فرمهای دکوراتیو بسیار ساده و با بهره بردن از قلمو های سر گِرد، موتیف ها و پرندگان و اشکالی در کتیبه ها را به سرعت و با دقت پایین به تصویر می کشیدند.

تقریبا در تمام کشورها نوعی نقاشی دکوراتیو وجود دارد، این سبک از نقاشی از فرهنگ و شرایط پیرامون آن جامعه تاثیرات بسیاری می گیرد. همینطور در طول هزاران سال بر اثر تغییرات فرهنگی مناطق، این نقاشی ها نیز دستخوش تغییر تحول شده اند.

قسمت اعظم و بخش مهم این نقاشی ها که امروزه توجه هنرمندان دکوراتیو را در سراسر جهان به خود جلب کرده و کارهای آنها را تحت تاثیر خود قرار داده است، آثاری از آلمان، اتریش، سوئیس، نقاشی های دکوراتیو انگلیسی که به نقاشی های قایق های کانال های آبی انگلیس معروف می باشند و نقاشی های تزیینی روسی و فرانسوی است.

همانطور که قبلا ذکر آن گذشت، نقاشان دکوراتیو نقاشانی برای عوام هستند و طبیعتا موضوعاتی را که به آنها می پردازند موضوعاتی عوام پسند و محلی می باشد که در مناطق مربوط به زیست این هنرمندان وجود دارد. این موضوعات سینه به سینه و از نسلی به نسل بعد منتقل شده و امروزه تبدیل به سبک معاصر نقاشی دکوراتیو شده است. موضوعات نسبتا زیادی توسط نقاشان دکوراتیو به تصویر کشیده می شود، اما یکی از موضوعات بسیار مورد علاقه آنها که در آثار این هنرمندان بسیار به چشم می خورد گُل می باشد، توجه داشته باشید که لزوما اینگونه نیست که تکنیک تمام نقاشی های دکوراتیو به شکل آبستره باشد، بلکه در بسیاری از موارد تصویر های رئالیستی نیز در آثار این هنرمندان به چشم می خورد.

یکی از زیر شاخه های نقاشی دکوراتیو نقاشی سبک Tole painting می باشد، نقاشی گل و پرنده که معمولا بر روی اشیاء حلبی و چوبی کار می شود، همینطور بر روی ظروف فلزی محلی مانند لیوان های فلزی قهوه نیز مورد استفاده قرار می گیرد. در اروپا این سبک تاریخ طولانی دارد و همینطور در ایالات متحده قرن هجدهم در ایالت نیوانگلند نیز این سبک مورد استفاده قرار می گرفته است. همینطور مهاجران آلمانی ایالت پنسلوانیا نیز از این مدل نقاشی دکوراتیو در وسایل خود نسبتا زیاد استفاده می کردند. امروزه نوع مدرن این سبک به وسیله رنگهای اکلریک ارزان قیمت به مرحله اجرا گذاشته می شود.

یکی دیگر از نقاشی های دکوراتیو مختص یک منطقه خاص نقاشی ژوستوو روسی می باشد. این سبک از نقاشی دکوراتیو برگرفته از یک روستای نزدیک شهر مسکو در روسیه می باشد. این روستا یکی از مهمترین مراکز هنر دکوراتیو در روسیه است و در آن به تهیه و تولید اشیاء با طراحی ها و نقاشی های دکوراتیو در سطح وسیع پرداخته می شود. این سبک در میان سبکهای هنر دکوراتیو یکی از ظریف ترین و زیباترین آنهاست. مهمترین موضوع در سبک ژوستوو گل می باشد، که با رنگهای زنده و درخشان معمولا بر روی ظروف به نمایش در می آیند. این هنر بیشتر در سینی ها و با دقت و ظرافت به اجرا در می آید.

اما در اینجا بد نیست توضیح مختصری در مورد تفاوت نقاشی آبستره و نقاشی دکوراتیو بیان کنیم:

در نقاشی آبستره هنرمند نقاش صرفا با هدف هنر و نقاشی، یک تابلو و یا یک اثر هنری را خلق می کند، این اثر خود به تنهایی دارای ارزش بصری می باشد و اِلمانهای نقاشی خود به تنهایی برای هنرمند و بیننده دارای اهمیت می باشند. اما نقاشی دکوراتیو به خلق آثاری میپردازد که در محیط پیرامون کارکرد دارند، و مورد استفاده قرار می گیرند. برای مثال تزیین یک لیوان برای نوشیدن چای، یا یک موزاییک با استفاده از نقاشی دکوراتیو و یا ایجاد طرح های دکوراتیو بر روی پارچه و ...

نقاشی دکوراتیو امروزه در جهان از محبوبیت خاصی برخوردار شده اند. عده ای این هنر را به دلیل پیچیدگی کمتر نسبت به هنرهای آکادمیک تر به عنوان یک هنر شخصی انتخاب کرده و به بیان احساسات و حالات درونی خود در غالب این هنر می پردازند. عده ای دیگر این هنر را به عنوان دست آویزی برای تزیین محیط پیرامون و یا حتی کسب درآمد (فروش اثر هنری) انتخاب می کنند. توجه داشته باشید که نقاشی های دکوراتیو به دلیل ماهیت عوام پسندشان از شانس بیشتری برای فروش در بازار هنری برخوردار می باشند.

امروزه رنگهای مورد استفاده هنرمدان دکوراتیو غالبا رنگ اکلریک می باشد، اما این یک قانون کلی نیست و از رنگ روغن نیز در این سبک نقاشی استفاده می شود. معمولا هنرمندانی که از رشته های دیگر هنری به این حوزه قدم می گذارند از رنگ روغن استفاده می کنند. یکی از نکته های مهم استفاده از رنگ اکلریک بر پایه آب بودن آن است، بدین معنی که حلال رنگ اکلریک آب می باشد، یکی از مزیتهای این موضوع عدم سمی بودن این رنگهاست. به دلیل مصرف عمومی و بعضا روزمره اشیایی که نقاشی دکوراتیو بر روی آنها انجام می گیرد این موضوع از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. بر خلاف رنگ روغن این رنگها به راحتی (قبل از خشک شدن) با آب گرم و مقداری صابون قابل پاک شدن هستند. بر خلاف رنگ روغن، این رنگ در عرض پانزده تا بیست دقیقه خشک می شود و قابلیت کار کردن به صورت لایه ای را نیز دارا می باشند که این نکته نیز خود یک مزیت بلقوه برای این متریال به حساب می آید. بعلاوه رنگ اکلریک با مواد زیادی مانند مواد لعاب، ژل های ترکیب کننده رنگ، که باعث شفافی و جلای رنگ می شوند و تعداد بسیاری از دیگر متریال ها قابلیت تطبیق پذیری دارد. که این موضوع به دلیل اینکه نقاشی دکوراتیو روی سطوح گوناگون و ساپورتهای متنوع اجرا می شود، قطعا یک مزیت و یک نکته مثبت می باشد.

نقاشی دکوراتیو نسبت به سطوح تخت بیشتر بر روی سطوح سه بعدی اجرا می شود. محدودیتی برای ساپورت این نوع از نقاشی وجود ندارد، اما ساپورت چوب در این حوزه از محبوبیت برخوردار می باشد. چرم، گِل رس، شمع ،سفال و سبد نیز میتوانند ساپورت مورد نظر برای این نقاشی باشند.

در اینجا این سوال پیش می آید که آیا اساسا به نقاشی دکوراتیو می توان هنر اتلاق کرد و یا باید آنرا صنعت نامید؟

پاسخ این سوال ساده نیست، نقاشی دکوراتیو در اکثر مواقع به دلیل ماهیت کاربردی آن و نوع یادگیری این رشته به عنوان یک فن در نظر گرفته شده است. هر کسی میتواند نقاشی دکوراتیو را بیاموزد و قطعا نیاز به هیچ نوع پیش زمینه و آموزشهای ابتدایی یا تجربه هنری (به غیر از آموزش نقاشی دکوراتیو) برای این کار وجود ندارد. هنر جویان نقاشی دکوراتیو شروع به انجام یک پروژه ودر عین حال آموختن آن می کنند. کار معمولا از روی یک الگو که توسط معلم این کار و یا شخصی با تجربه تر در این حوزه تهیه شده است انجام می شود. در مرحله آموزش برعکس کلاسهای نقاشی معمولا خلاقیتی وجود ندارد و تمام روند کار، مرحله به مرحله زیر نظر مدرس پیش میرود. با اجرای تعداد بیشتری پروژه نقاش دکوراتیو کم کم به اعتماد به نفس بیشتر رسیده و خود به تنهایی و با سرعت بیشتر می تواند مبادرت به اجرای یک پروژه کند.

در ادامه و با بیشتر شدن تجربه هنرجو شروع به کار انفرادی کرده و در این مرحله فرایند خلاقیت توسعه می یابد، بازی با رنگها، بهینه سازی طراحی های تهیه شده (دخل و تصرف در آنها) و کشیدن طراحهای ساده اولیه و به مرور پیچیده تر کردن آنها و در نهایت اجرای یک پروژه واقعی از مراحل آموزشی این سبک هنری می باشد. در این مرحله است که بیشتر می توان به این سبک از نقاشی یک روند هنری اتلاق کرد تا یک پروسه فنی.

در پایان ذکر این نکته خالی از لطف نیست که نقاشی دکوراتیو را در مراحل ابتدایی باید در دسته یک تکنیک یا فن طبقه بندی کرد تا دسته هنرهای زیبا، اما بعد از کسب تجربه به مرور زمان هنرمند دکوراتیو می تواند با اجرای شخصی پروژه ها شروع به بیان احساسات و گرایش های خود در این سبک از نقاشی نماید.