نویسنده: ایکاروس، تاریخ انتشار: دوشنبه ۲ مهر ۱۳۹۷
دادائیسم جنبشی در حیطه هنرهای بصری و همچنین ادبیات است که در حدود سالهای 1916 از زوریخ در کشور سوئیس آغاز شد. این جنبش در کاباره ولتر که یک باشگاه شبانه در زوریخ بود آغاز به فعالیت کرد. این کاباره به دست هوگو بال و با همکاری امی هنینگز در تاریخ ۵ فوریه ۱۹۱۶ بهعنوان کابارهای هنری و سیاسی تأسیس شد. مارسل یانکو، تریستان تزارا، سوفی تویبرآرپ و ژان آرپ از دیگر پایهگذاران کاباره بودند.
هوگو بال برای تبلیغات و جذب هنرمندان و متفکران هنری به این محل دست به نشر اعلامیه ای زد به نام کاباره ولتر. بعد از این اتفاق این محل مشهور شد و بسیاری از هنرمندان برای بحثهای هنری و گذراندن وقت به این محل می آمدند. کم کم و به مرور زمان این کافه تبدیل به محلی شد برای اجرای پرفورمنس های هنری و و سخنرانی های مرتبط با هنر. هنرمندان جوان از تمام زوریخ به این محل جهت اجرای هنر خود در تمامی رشته ها دعوت می شدند. در ماه جولای 1916 بال در کاباره، اولین مانیفست دادا را قرائت کرد. در مورد اختراع کلمه دادا عقاید و نظرات زیادی وجود دارد اما یکی از پر طرفدار ترین آنها بدین صورت می باشد که ریچارد هولزنبک نویسنده آلمانی برای پیدا کردن یک لغت چاقو را به صورت تصادفی به طرف فرهنگ لغت پرتاب می کرد و بدین صورت کلمه دادا متولد شد. همچنین کلمه دادا در فرانسوی به معنای اسباب بازی نیز می باشد. از طرف دیگر معمولا اولین کلمه ای که کودکان به زبان می آورند معمولا کلمه «دا» می باشد، بعضی ها این موضوع را الهامی برای بر گرفتن کلمه دادا می پندارند. بر همین پایه بعضی معتقد هستند که کلمه «دا» می تواند یک کلمه بین اللملی باشد که در تمام جهان مفهوم آن قابل درک است. اما هدف دادائیسم در وهله اول توقف جنگ و قد برافراشتن در برابر جامعه سرمایه دار و سبک زندگی آنها بود، آنها همچنین از تمایلات اقتدار گرایانه دوری می جستند و در مقابل هر نوع ایدئولوژی اقتدار طلبانه مقاومت می کردند.
یکی از دلایل عمده به وجود آمدن این جنبش جنگ جهانی اول و همینطور ملی گرایی ای که در آن روزها اروپا را فرا گرفته بود، میباشد. این جنبش از دیگر جنبش های آوانگارد مانند کوبیسم، فوتوریسم، کنستراکتیویزم و اکسپرسیونیسم تاثیر گرفت و همینطور بر روی آنها تاثیراتی نیز گذاشت. خروجی این جنبش هنری به طور گسترده و به شکل رشته های مختلف هنری مانند پرفورمنس، شعر، مجسمه سازی، نقاشی و کلاژ بروز کرد. فلسفه دادا به استهزاء گرفتن مادی گرایی و ملی گرایی می باشد. در آن دوران این جنبش هنری به صورت گسترده و قدرتمند بر روی بسیاری از شهرهای اروپا و آمریکا مانند برلین، هانوفر، پاریس و نیویورک تاثیر گذاشت و در این شهرها گروهای هنری پیرو این سبک تشکیل و شروع به فعالیت کردند. این جریان هنری با به وجود آمدن جنبش سورئالیسم در حاشیه قرار گرفت و تا حدودی محو شد، اما تاثیرات آن بر روی جنبشهای مختلف هنری و همینطور جوامع هنری تا سالهای متمادی ادامه داشت.
دادا را می توان به جرات اولین جنبش هنر مفهمومی نامید که تمرکز آن بر روی خلق آثار زیبا و چشم نواز نبود و برعکس تا حد زیادی نیز با آن مقابله می کرد. این جنبش به مقابله با جامعه بورژوازی می پرداخت و سوالات پیچیده ای را در چالش با جامعه مطرح می کرد، سوالاتی از قبیل کاربرد هنر چیست؟ نقش هنرمند در جامعه چه می باشد؟ هدف هنر چه چیزی است؟ هنرمند کیست؟ ضمن اینکه در مقام پاسخ به این پرسشها نیز بر نمی آمد، برای مثال اگر بیننده از مارسل دوشان سوال می کرد مفهوم فلان اثر هنری شما چیست؟ هیچ پاسخی از وی دریافت نمی کرد!
همانطور که گفته شد جنبش دادا بر ضد قوانین سرمایه داری و ثروتمندان آن دوران رفتار می کرد و خیلی وقتها هنرمندان و پیروان این جنبش این جمله را نیز فریاد میزدند که دادا بر ضد خود دادا نیز هست!
هنرمندانی مانند هانس آرپ در صدد به وجود آوردن نوعی سبک هنری جدید بودند، آنها تلاش میکردند که با استفاده از این سبک جدید هنری در برابر تمام هنجارهای سنتی هنر قد علم کرده و با آنها به مقابله بپردازند. یکی از مواردی که هنر دادا با آن عجین شده ready-made می باشد، بدین صورت که هنرمند دادا یک شی حاضر(هر نوع وسیله مصرفی) را تهیه کرده بعد از کمی دستکاری آن را به عنوان اثر هنری به نمایش می گذاشت. این عمل سوالات زیادی را در خصوص اثر هنری، هنرمند و اساسا هدف هنر در جامعه ایجاد می کرد. و این موضوع دقیقا همان چیزی بود که هنرمندان جنبش دادا در پی آن بودند.
هنرمندان دادائیسم در زوریخ دست به انتشار مجله ای به همین نام زدند و از طرفی به برگزاری نمایشگاه در جهت انتشار و شناساندن این جنبش ضد جنگ و ضد هنر پرداختند. در سال 1917 هوگو بال با دنبال کردن حرفه اصلی خود، روزنامه نگاری، از گروه کناره گرفت، و در پی آن تازارا، گالری دادا را بازگشایی کرد، در این گالری همه روزه عصرها نمایشگاهها و برنامه هایی مربوط به این جنبش برگزار می شد. تازارا تبدیل به رهبر جنبش دادا شد و در جهت بسط و گسترش این جنبش شروع به فعالیت کرد. در این مسیر او با نویسندگان و هنرمندان فرنسوای و ایتالیایی شروع به رایزنی کرد. این گروه شروع به چاپ متون ادبی که به نام دادا بود کردند، این متن ادابی در پنج نسخه در زوریخ و دو نسخه نهایی آن در پاریس در سال 1917 به چاپ و نشر رسید. جنبش بیشتر تمرکز خود را بر روی پرفورمنس، ادبیات و کار چاپ قرار داد.
در سال 1918 جنگ جهانی اول به پایان رسید و بسیاری از هنرمندان به کشورهای خود بازگشتند، همین موضوع باعث شد که دادائیسم در کشورهای دیگر نیز شناخته شود. پایان دادا در زوریخ با واقعه هنر دادا 5-4 در آپریل 1919 همراه بود که این رویداد به شکل یک نوع پرفورمنس و به حالت شورش به اجرا در آمد. این رویداد هنری را تازارا باهدف تضعیف شیوه های متداول هنری به انجام رسانید. این رویداد هنری با شرکت 1000 نفر آغاز شد، در ابتدا تعدادی شروع به سخنرانی در مورد ارزش هنر آبستره کردند که این موضوع باعث برآشفتن و اعتراض جمعیت شد. در ادامه شروع به سخنرانی های بی سروته و پخش موسیقی های نامربوط و در هم و برهم شد، که این مسائل موجب خشم جمعیت شده و شروع به شورش و غوغا کرده و دست به تخریب اطراف زدند. (البته در غالب یک پرفورمنس)
تازارا رویداد را بدین شکل توضیح میدهد:
«طوفان زمانی آغاز می شود که جمعیت با موسیقی های مختلف بمباران می شوند، نیمی از مخاطبان دست به تشویق زده و نیمی دیگر دست به اعتراض می زنند. در این موقع جمعیت شروع به تخریب و آسیب رساندن کرده و چیزی از فرهنگ متمدن انسانی باقی نمی ماند، دادا در اینجا پیروز میشود!»
برای تازارا این یک موفقیت بزرگ بود، زیرا در این رویداد هنری تماشاگران نظاره گر نبودند بلکه خود نیز قسمتی از این رویداد هنری به شمار می آمدند و در این اثر هنری شرکت کاملا فعال داشتند، این موضوع کاملا بر خلاف تلقی رایج و سنتی از تعریف میان اثر هنری، هنرمند و بیننده می باشد.
در پایان باید گفت که این جنبش هنری علی رغم عمر کوتاهی که داشت اما تاثیرات زیادی را بر روی هنر معاصر بر جای گذاشت. به طوری که این حرکت هنری را می توان پایه و ریشه هنر مفهومی قلمداد کرد. و در عین حال این سبک هنری تفسیر جدیدی را از شی هنری و بیینده اثر به دنیای هنر ارائه داد.
دیدار - دریچه ای به کلاسهای اخیر
نگاه مختصری به آنچه که اخیرا در کلاسهای حضوری گذشته است.
فیلمهای کوتاه از کارهای در حال انجامی که در آموزشگاه نقاشی ایکاروس و توسط هنرجویان سیاوش مهویس صورت گرفته است.
نقاشی های ما با شما سخن میگویند
آثاری از هنرمند آموزشگاه سحر تربر
اثری از هنرمند آموزشگاه مهدیه عبدالعلی زاده
آثاری از هنرمند آموزشگاه بنفشه حسینی
کلاسهای ایکاروس
دیـــدگـــاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.
بخشهای مورد نیاز علامتگذاری شدهاند *