کاریکاتور چهره و گروتسک

نویسنده: ایکاروس، تاریخ انتشار: سه شنبه ۱۰ مهر ۱۳۹۷

یک کاریکاتور چهره یک تصویر واقعی از یک شخص می باشد که اجزایی از آن به شکل اغراق آمیزی تغییر کرده، اما همچنان شباهتهای اصولی و پایه ای آن حفظ شده است. این هنر را می توان یکی از زیر شاخه های رشته تخصصی طراحی چهره نامید. به بیان دیگر این رشته نیز به نوعی، سبکی از طراحی پرتره می باشد. این رشته در ابتدا به عنوان یکی از رشته های هنرهای زیبا درقرن شانزدهم و هفدهم میلادی به وسیله طنز پردازان به منظور انتقاد و نقد طنز آمیز از چهره های اجتماعی و سیاسی به وجود آمد. کاریکاتور همیشه حاوی یک پیام اخلاقی و یا انتقاد اجتماعی است. این رشته امروزه نیز همچنان طرفداران خود را دارد و در روزنامه ها و مجله ها به منظور انتقاد و یا شوخی با بازیگران، سیاستمداران و چهره های مشهور مورد استفاده قرار می گیرد. تنها چیزی که امروزه در این رشته هنرهای زیبا در مقایسه با دوران گذشته تغییر یافته ابزار می باشد. در گذشته هنرمندان از ذغال، مداد، جوهر و ابزار دیگر استفاده می کردند. اما امروزه علاوه بر این ابزار از نرم افزارهای کامپیوتری نیز برای این کار استفاده می شود.

اما تفاوت کاریکاتور و کارتون در چیست؟ کارتونها تصاویری هستند از شخصیتهای خیالی که اولین بار تحت عنوان شخصیت های کمیک در قرن نوزدهم میلادی توسط رادولف تاپفر منتشر شدند. این روش با هدف خلق یک متد جدید در جهت نقل یک داستان بود. در عوض کاریکاتور در بیشتر مواقع به واقعیات و کاراکترهای واقعی می پردازد. در ضمن تکنیک استفاده شده در آن بسیار غنی تر و علمی تر می باشد. در طبقه بندی هنری یک کاریکاتوریست، همیشه در سطح بالاتری از یک کارتونیست قرار می گیرد. اما ناگفته نماند که امروزه با ظهور نرم افزارهای کامپیوتری، کارتونیستها نیز در حجم بسیار بالاتر و با کیفیت تر دست به خلق شخصیت های کارتونی در فضاهای خیالی می زنند.

شاید بتوان پایه این هنر را سبک گروتسک نامید. گروتسک نوعی سبک هنری می باشد که صورتها و فیگور را به شکل زشت و بعضا ترسناک تغییر می دهد. یکی از بهترین مثالها برای پرتره های گروتسک بخشی از آثار لئوناردو داوینچی که به این سبک پرداخته است، میباشد. این سبک هنری مقصد دیگری دارد و هدف آن شوخ طبعی و طنز نیست. یکی از پایه گذاران سبک گروتسک را می توان هیرونیموس بوش نامید.


یک اثر گروتسک از بوش

یک اثر گروتسک از بوش


شاید بتوان هدف هنر گروتسک را شوک و وحشت نامید. این هنر زمانی شاخ و برگ گرفت که کاخ طلایی پادشاه افسانه ای رم «نِرو» در تپه ای در رم کشف شد. در زیر این قصر اشکال عجیب غریبی از هیولاها و حیوانات ماواریی رویت شد. ریشه این کلمه از کلمه ایتالیایی «Grotta» به معنی غار می آید.

یک هنرمند کاریکاتوریست می تواند به طرز معناداری قلمی بسیار قدرتمند داشته باشد، در بعضی از مواقع حتی قوی تر از یک نویسنده و یا یک روزنامه نگار. در بسیاری از زمانها در تاریخ این هنرمندان می توانستند با خلق یک تصویر پیام بسیار مهمی را به توده مردم بدهند. بخصوص در دورانهایی که بسیاری از توده مردم توان خواندن را نداشتند. یک مثال مناسب در این مورد تصویر ذیل می باشد. در این تصویر هنرمند انگلیسی، ناپلئون را به صورت مضحکی به تصویر کشیده است. این هنر یکی از مردمی ترین و عامه پسندترین هنرهای بصری می باشد. اما این هنر در زیر شاخه طراحی فیگور قرار می گیرد که خود یکی از مشکل ترین و پیچیده ترین رشته ها در هنرهای بصری است. به طور کلی تاثیر گذاری این سبک بسیار بیشتر از طراحی پرتره است.


یکی از مشهور ترین کاریکاتورهای سیاسی اجرا شده توسط جیمز گیلری قرن هجدهم

یکی از مشهور ترین کاریکاتورهای سیاسی اجرا شده توسط جیمز گیلری قرن هجدهم


ریشه کلمه کاریکاتور از کلمه ایتالیایی «Caricare» به معنای بار کردن و یا سنگین کردن و همینطور اغراق کردن می آید. در سال 1590 میلادی هانیبال کاراچی نقاش ایتالیایی به همراه برادرش این اسم را بر روی تعدادی پرتره که به شکل اغراق شده ای طراحی شده بودند گذاشتند. هدف و منظور آنها توصیف و شوخی کردن با قوانین تئوری و خشکی بود که در آکادمی هنرهای زیبای بلونیا تدریس می شد. شاید این موضوع تعجب برانگیز باشد که چرا مدت زمانی به این درازی لازم بود تا این سبک طراحی به صورت شناخته شده و عمومی در بیاید. همیشه یکی از اولویتهای یک هنرمند به شکل عمومی در آوردن هنر خود و تاثیر گذاری هر چه بیشتر آن بر روی توده جامعه می باشد. این سبک هنری در زمان اوج رنسانس به اجرا در آمد. درست زمانی که هنرمندان دوران رنسانس به درک صحیح و علمی برای شبیه سازی چهره و بدن انسان دست پیدا کردند. هنگامی که آنها به علم صحیح آناتومی رسیدند توانستند در جهت مناسب و تاثیر گذار تغییراتی در آن ایجاد کرده و قسمتهایی از اجزاء صورت یا بدن را در جهت هدف خاص و یا پیام خاص تغییر دهند. این فرایند صدها سال به طور انجامید. به طوری که حتی گرایشهای دیگر هنری مانند «هنر انتزاعی» نیز در این حوزه تاثیر گذار بوده است.


کاریکاتورهای چهره اثر هانیبال کاراچی

کاریکاتورهای چهره اثر هانیبال کاراچی


بدون شک خاستگاه این هنر در ایتالیا می باشد. اما هنرمندانی از شمال اروپا مانند پیتر بروگل نیز دست به خلق پرتره هایی با صورت های اغراق شده می زدند. اما ذکر این موضوع نیز خالی از لطف نیست که هنرمندانی مانند هیرونیموس بوش، پیش از رنسانس نیز دست به نقاشی و طراحی حیواناتی عجیب الخلقه در حاشیه متون کتابها می زدند. این اشکال و طراحی ها را نیز می توان به نوعی ریشه این هنر نامید. بعد از بوش هنرمند ایتالیایی ساکن پراگ به نام جوزپه آرچیمبولدو تصاویر پادشاهان و افراد مشهور را با استفاده از سبزی جات و میوه ها به طور طنز گونه ای به تصویر می کشید.


کاریکاتور چهره اثر آرچیمبولدو

کاریکاتور چهره اثر آرچیمبولدو


اگر بخواهیم مثال دیگری در این زمینه بیاوریم می توانیم به مجسمه ساز بزرگ و مشهور ایتالیایی برنینی اشاره کنیم. این هنرمند بزرگ دست به طراحی پرتره هایی از خود و اطرافیانش می زد که حالتی طنز گونه و تمسخر آمیز داشتند. او در یادداشتهای خود می نویسد که یک چهره یا یک کاراکتر تنها با چند تغییر ساده می تواند به شکلی خاص درآمده و تغییر ماهیت دهد. اما اگر بخواهیم اولین هنرمندی که به صورت رسمی به کار خلق اثر در این رشته هنری پرداخت را نام ببریم باید به نام پیر لئون گتزی (1755-1674) اشاره کنیم. وی در خیابان اقدام به طراحی و کشیدن پرتره توریستهایی که از ایتالیا بازدید می کردند، می نمود.

در سالهای 1700 میلادی هنرمندان ایتالیایی در این حوضه به دلیل وجود تکنولوژی چاپ به لندن رفتند و آثار نسبتا زیادی را جهت نشر به آرتور پوند (کسی که تعدادی از طراحی های کاراچی، کارلو ماراتی و گتزی را به چاپ رسانید) تحویل دادند. از قرن هجدهم به بعد هنر طنز تصویری مرزهای فرانسه، انگلستان و آمریکا را در نوردید و به شکلی تبدیل به یک هنر بین المللی شد. اولین هنرمند انگلیسی که اقدام به طراحی پرتره های اغراق شده کرد ویلیام هوگارت بود که این موضوع حدود 200 سال بعد از چاپ کاریکاتور در ایتالیا اتفاق افتاد.

در سالهای پس از جنگ جهانی اول با رشد سریع نشریات و همینطور توسعه صنعتی در ایالات متحده این هنر در جهان همه گیر و محبوب شد. شماری از طراحان و هنرمندان جوان با فعالیتها و خلق آثار خود نشان دادند که این سبک هنری می تواند سرگرم کننده، مردمی و سرشار از رنگ باشد.


کاریکاتور از میگوئل کواروبیاس

کاریکاتور از میگوئل کواروبیاس


در سالهای 1950 تا 1990 مجله پانچ انگلستان اقدام به نشر آثار زیادی در این سبک هنری می کرد. در دهه 80 میلادی تلویزیون انگلستان اقدام به نمایش کاریکاتورهای مارگارت تاچر و رهبران اروپا می کرد که این موضوع باعث شناخت و محبوبیت جهانی دوچندان آن شد.

در اینجا به معرفی چند تن از مشهورترین کاریکاتوریستهای تاریخ می پردازیم:

لیونل فاینینگر یک طراح توانا بود و در ترسیم کردن طنز آمیز سیاستمداران شهرت و تبحر خاصی داشت. مکس برباوم دیگر هنرمند مشهور بود که صدها اثر از وی در مجلات و نشریات مختلف به چاپ رسیده است.

الکس گارد هنرمند روسی که از وی حدود 700 اثر از چهره های مشهور باقی مانده، وی عمدتا در رستورانهای نیویورک فعالیت داشت.

یکی از بزرگترین کاریکاتوریست های دوران را می توان اونوره دومیه نامید. این هنرمند بزرگ فرانسوی را پدر کاریکاتور نوین نامیده اند. او در دوران خود تاثیرات عمیقی بر جهان سیاست و افراد مشهور گذاشت. از وی حدود 4000 اثر سیاسی و اجتماعی بر جای مانده است که در بسیاری از نشریات مشهور فرانسه به چاپ رسیده است.

در پایان باید به این نکته اشاره کرد که این ژانر هنری یکی از تاثیر گذارترین و مهم ترین رشته های هنری در میان هنرهای بصری می باشد. این رشته هنری نه تنها مهارت تکنیکی بالایی را طلب می کند بلکه هنرمند فعال در این صحنه می بایست از اطلاعات کافی در زمینه علوم اجتماعی و به طور کلی جهان پیرامون خود برخوردار باشد. هنرمندان این عرصه می توانند زبان اعتراض و نقد دنیای پیرامون خود باشند.


ترجمه، گرد آوری و تهیه مطالب: جواد اکبر زاده



دیدار - دریچه ای به کلاسهای اخیر

نگاه مختصری به آنچه که اخیرا در کلاسهای حضوری گذشته است.
فیلمهای کوتاه از کارهای در حال انجامی که در آموزشگاه نقاشی ایکاروس و توسط هنرجویان سیاوش مهویس صورت گرفته است.

نقاشی های ما با شما سخن میگویند

اثری از هنرمند آموزشگاه لیدا سماک

اثری از هنرمند آموزشگاه مهدیه عبدالعلی زاده

آثاری از هنرمند آموزشگاه بنفشه حسینی

 

کلاسهای ایکاروس

دیـــدگـــاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

بخش‌های مورد نیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

ارسال نظرات



🎭 روز شمار هنری
امروز ۲۰۲۴/۰۳/۲۹ میلادی برابر با جمعه، ۱۰ فروردین ۱۴۰۳هجری شمسی که مصادف میباشد با سالروز تولد دورا کرینگتون، نقاش انگلیسی

دورا کرینگتون، نقاش انگلیسی

 ادامه مطلب 

©اکیداً از مراجعه حضوری از ساعت ۱۶ به بعد خودداری نمایید             کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت محفوظ و متعلق به آموزشگاه نقاشی ایکاروس میباشد - 2024-2009