از دوره آبی پیکاسو چه میدانیم؟

نویسنده: ایکاروس، تاریخ انتشار: سه شنبه، ۸ مهر ۱۳۹۹

یکی از مهترین و تاثیر گذارترین دوره های نقاشی پیکاسو، دوره آبی می باشد. دوره آبی اصطلاحی است که برای آثاری که این نقاش بزرگ بین سالهای 1901 تا 1904 خلق کرده است به کار برده میشود پابلو پیکاسو را می توان یکی از مهمترین هنرمندان و نقاشان تاریخ هنر به شمار آورد. گذشته از اینکه وی یکی از پایه گذاران سبک کوبیسم است، آثار متعدد او دستمایه و الهام بخش بسیاری از هنرمندان و جنبش های هنری نیز می باشد. این هنرمند به واسطه عمر طولانی و فعالیت دراز مدت هنری دوره های هنری بسیاری را از سر گذرانده است.. آثار این دوره آبی، به صورت دو رنگ و مونوکروم خلق شده اند. در این نقاشی ها از رنگهایی با تنالیته های آبی و سبز آبی استفاده شده است. تم غالب در این نقاشی ها رنگهای به شدت سرد می باشد و در مواردی بسیار نادر از حجم قلیل و بسیار کمی رنگهای گرم به جهت تنوع تنالیته در آنها استفاده شده است. این آثار بسیار غم انگیز می باشند و با الهام از شرایط آن دوران اسپانیا و در بارسلون و پاریس به تصویر کشیده شده اند. در این دوره و اکنون این نقاشی ها جزو محبوب ترین آثار پیکاسو به شمار می آیند، اگرچه او در زمان خود برای فروش آنها با مشکلات بسیاری روبرو شد.

زمان شروع کار بر روی این آثار به طور دقیق مشخص نیست. احتمال می دهند این دوره در بهار سال 1901 و در اسپانیا آغاز شده باشد، و یا در نیمه دوم سال وقتی پیکاسو به پاریس رفت شروع شده است. پیکاسو در این آثار رنگهای محزون و سرد را بر کار خود غالب می کرده و در کنار انتخاب این رنگها موضوع آثار نیز موضوعاتی غمگین، تشویش آمیز و دلهره آور بوده است. موضوعاتی نظیر به تصویر کشیدن زنان بدکاره، افراد مست و متکدیان از این دسته بوده اند. پیکاسو در این آثار از سفر خود به اسپانیا و دیدن شرایط آنجا و همینطور خودکشی دوست خود کارلوس کاساگماس که در کافه ای در پاریس به زندگی خود پایان داد تاثیر گرفته است. پیکاسو بعدها در دست نوشته ای می نویسد که من بعد از مرگ دوستم کارلوس، شروع به نقاشی با رنگ آبی کردم. تاریخ نویس هنر، هلن سکر در این خصوص نوشته است : به این واقعه صرفا نباید از دید روانشناسانه نگریست، هر چند که زوایای روانشناسانه آن نیز مهم و قابل تامل می باشد. اما وجه پدیده شناسی آن و همینطور بررسی وقایع از اهمیت بارزی برخوردار است. زمانی که کارلوس به زندگی خود پایان داد پیکاسو در پاریس نبود. پس از ورود به پاریس او به استودیوی دوست درگذشته خود رفت و در آنجا برای هفته ها شروع به کار کرد. در آن استودیو آثار خود را برای نمایشگاهی که قرار بود در گالری آمبروزی ولارد برگزار کند آماده کرد. پالتی که پیکاسو برای خلق آثارش به منظور نمایش در این نمایشگاه از آن استفاده کرد دارای رنگهای بسیار خاص و خیره کننده بود. شرایط روحی پیکاسو در آن دوران پیوسته رو به بدتر شدن می گذاشت.

در نیمه دوم سال 1901 پیکاسو در یک افسردگی عمیق و شدید فرو رفت. در این زمان بود که تنهای آبی به صورت کامل بر آثارش استیلا پیدا کرد. وی در این دوره یک اثر را با نام مرگ کاساگماس به تصویر کشید. در این اثر رنگها نسبتا سرد اما با کنتراست بسیار بالا و درصد اشباع سنگین می باشند. این اثر را به عنوان یکی از اولین آثار او در دوره آبی به شمار می آورند. این نقاشی دوست پیکاسو را در یک تابوت به نمایش می گذارد. پیکاسو به ذاته یک انسان معاشرتی بود که بودن در جمع را ترجیح می داد، اما در این دوره وی از دوستان خود کناره گرفت و به انزوا طلبی روی آورد.

قبل از سالهای 1901 کار نقاشی پیکاسو تا حدی امید بخش بود و در همان سال نیز تا حدی در پاریس به موفقیت دست پیدا کرد. به هر حال همانطور که گفته شد پس از این مدت وی به رنگهای سرد و تنهای سنگین آبی گرایش پیدا نمود و دستمایه موضوعات او نیز مصائب اجتماعی بود. این امر به مذاق توده جامعه و منتقدین هنری خوش نیامد و همین موضوع باعث هر چه تنهاتر شدن پیکاسو شد. به واقع خروجی آثار وی توجه مارکت را به خود جلب نمی کرد و به بیان دیگر اساسا کسی مشتاق خریدن و نصب کردن آثار تلخ و آبی در خانه خود نبود. اما با تمام مشکلات و رنجهایی که او متحمل شد به تولید این آثار ادامه داد. این آثار تا حد زیادی حال و هوای مالیخولیایی داشت و در این آثار فقر و مشکلات اجتماعی به وضوح موج می زد. این آثار نه تنها فقر و بدبختی را به نمایش می گذاشت بلکه صاحب و خالق خود را نیز به طرف فقر و تنگدستی سوق داد. از سال 1901 تا 1903 پیکاسو تعدادی پرتره از دوست درگذشته خود به تصویر کشید. این آثار حالت و حس و حال تمثیلی و بسیار تیره داشتند. یکی از بارزترین و شناخته شده ترین این آثار که در سالهای 1903 به تصویر کشیده شد La Vie نام دارد که اکنون در موزه کلیولند موجود می باشد. دیگر اثر مشهور و شناخته شده این دوران ضیافت حقیرانه می باشد. این یک چاپ دستی است که تصویر یک مرد نابینا را در کنار یک زن نشان می دهد. این دو در پشت میزی نشسته اند که غذایی بسیار فقیرانه در آن به چشم می خورد. هر دوی این افراد بسیار لاغر به تصویر کشیده شده اند. نابینایی در این دوره موضوع مورد توجه پیکاسو بوده است و آثار دیگری نیز از قبیل وعده غذایی مرد نابینا و پرتره سلستینا نیز از دسته این آثار می باشند.

موضوعات دیگر در این دوره شامل فیگور زنان، نقاشی های مادر و فرزند و همچنین فیگورهای تکی در صحنه، آثار دیگر این نقاش بزرگ را تشکیل می دهند. اما یکی از شناخته شده ترین و مشهورترین آثار پیکاسو در این دوره پیرمرد گیتاریست می باشد. دیگر کار تاثیر گذار و مشهور او در این دوره اثر فیگور دوخواهر می باشد که این اثر نیز در اواخر این دوره توسط وی به تصویر کشیده شده است.

پیکاسو به مرور و با تغیراتی که در شرایط زندگی او پیش آمد از دوره آبی گذر کرد. افسردگی در این نقاش بزرگ به مرور فروکش کرد و او تغییراتی را در سبک کار خویش و همینطور رنگ گذاری در آثارش ایجاد نمود. آثار او کم کم شادتر و پر جنب جوش تر شدند و همین عوامل سرآغازی بود برای ورود این هنرمند مشهور به دوره جدیدی از عمر هنری خود که به آن دوره صورتی اطلاق می شود.