تعریف طراحی و کاربرد آن در هنر

نویسنده: ایکاروس، تاریخ انتشار: سه شنبه ۸ اسفند ۱۳۹۶

در هنرهای زیبا تعریف طراحی به خلق عناصر تصویری بر پایه خطوط اتلاق میگردد، و در ادامه میتواند با ایجاد تنالیته و سایه روشن یا ایجاد تضادهای نوری به ایجاد یک حجم سه بعدی منتج شود. نتیجه یک طراحی میتواند یک آبجکت بصری، یک مفهوم، یک احساس، یک تصویر کاملا رئالیستی یا حتی یک کار آبستره باشد. به طور کل کاراکتر و شخصیت طراحی (منظور سوژه نیست، منظور عمل و نتیجه کار است) از فرم و اشکال هندسی نشات میگیرد و نه مانند نقاشی از رنگ و لایه های رنگی.

طراحی یک هنر گرافیکی است، در اینجا گرافیک به هیچ عنوان تعریف لغت گرافیک که ما امروزه به کار میبریم نیست. در اینجا منظور از گرافیک به معنای طراحیست، به این صورت که کلمه گرافیک بر گرفته از یک لغت آلمانیست که کراپیک تلفظ میشود و در عین حال ریشه این لغت آلمانی بر گرفته از لغت یونانی گراپیکوس به معنای طراحی می باشد. بنابراین توجه داشته باشید که هنر گرافیکی نباید با گرافیک دیزاین خلط شود.

تا شروع قرن پانزدهم میلادی طراحی به ندرت به عنوان یک هنر مستقل به شمار می آمد. در عوض فقط به عنوان یک شروع مقدماتی برای نقاشی یا مجسمه سازی به کار برده می شد همچنین از لحاظ کیفیت آکادمیک نیز در سطح نسبتا نازلی قرار داشت. بین سالهای ١۴٠٠ تا ١۴۴٠ چنینی نقاش ایتالیایی دست به خلق برخی آثار طراحی زد، همچنین در تعاریف خود وی طراحی را دروازه یک نقاشی موفق می نامید. اما با ظهور هنرمندان بزرگی همچون لئوناردو و میکل آنجلو و همچنین پیشرفت هایی که در تولید کاغذ بروز کرد طراحی به جایگاه ویژه ای در دنیای هنر دست یافت. و به عنوان یک هنر کاملا مستقل به حساب آمد.

یکی از تحولات و تاثیرات بسیار عمیقی که طراحی در وقوع آن نقش بسیار مهم و پررنگی داشت کشف پرسپکتیو بود. یک هنر واقع گرا به طور قطع نیاز به نمایش و درک بعد و عمق در کار را دارد. به زبان ساده تر در یک اثر هنری یا یک طراحی نشان دادن فاصله بین پس زمینه و موضوع اصلی یکی از مهم ترین فاکتورهاست. کنترل نقطه گریز و مطالعات آن به مدد طراحی پیشرفت چشمگیری کرد به طوری که آثار هنری در نقاشی و طراحی کاملا از حالت تخت خارج شده و حالت سه بعدی به خود گرفت. حتی این کشف مقدمه ای بود برای اختراع دوربین عکاسی که توضیح این مورد این از حوصله این بحث خارج می باشد.

طراحی به مثابه پایه برای هنرهای دیگر

برای شروع بسیاری از رشته های هنرهای زیبا هنرجو باید از طراحی آغاز نماید، هر چند نمی توان با قطعیت ابراز نمود که یک اثر نقاشی، موزاییک، فرش یا دیگر آثار هنری با یک اسکیس طراحی آغاز شده است، اما در واقع طراحی پایه تمام هنرهای بصری است. برای مثال در معماری، طراحی پایه تمام ساختمان هاست؛ طراحی اسکیس، پایه مجسمه سازیست و به طور کل بسیاری از شاهکارهای نقاشی در ابتدا با یک اسکیس متولد شدند. نکته جالب اینجاست که با وجود کامپیوتر و ابزار جدید همچنان استفاده از طراحی سنتی برای بسیاری از رشته ها همچون نقاشی دیواری، طراحی کتاب و تصویر سازی، چاپ دستی، حکاکی موزاییک و بسیاری دیگر از رشته های دکوراتیو در حال رشد می باشد. این اسکیسها لزوما فقط برای تحقیق و کنکاش در کلیات طرح استفاده نمی شود بلکه در بسیاری موارد وارد جزئیات شده و دستاوردهای اساسی برای پروژه به ارمغان می آورد.

طراحی به مثابه یک هنر مستقل

طراحی میتواند به تنهایی یک هنر کاملا مستقل و قوی نیز به حساب بیاید. تسلط بر اصول طراحی و شناخت کافی و اصولی آن میتواند توانایی های بسیاری را در زبان بصری به هنرمند اعطا نماید، کما اینکه بسیاری از هنرمندان بزرگ جهان با تکیه بر توانایی طراحی، خود را به عالم هنر معرفی کردند. هنر فیگوراتیو، فضا، عمق، بُعد و حتی حرکت را میتوان در صورت آموزش صحیح با طراحی اجرا کرد.

در بعد دیگر طراحی نسبت به هنرهای دیگر میتواند بسیار شخصی باشد به طوری که هنرمند به راحتی (به دلیل اینکه خط یکی از عناصر پایه در طراحیست) عوالم و احساسات شخصی و گرایشات هنری خود را بر روی کاغذ بیاورد.

ابزار طراحی

متریالهای طرحی حلقه وسیع و تقریبا نامحدودی از ابزار را در بر میگیرد، جوهر، مداد، خودکار، ذغال و بسیاری از متریال های دیگر.

در مورد ساپورت طراحی قطعا کاغذ مناسب ترین و کلاسیک ترین آنهاست اما انواع مقوا چوب و حتی در استفاده از بوم نیز محدودیت و منعی وجود ندارد و شاید یکی دیگر از نکاتی که طراحی را هیجان انگیز می نماید همین موضوع عدم محدودیت برای انتخاب ابزار باشد. طراحی میکس مدیا امروزه طرفداران خاص خود را داراست.

تفاوت میان طراحی و نقاشی

به طور کلی تعریف مرزی مشخص میان طراحی و نقاشی به سادگی امکان پذیر نیست. برای مثال هنر چینی با نوعی جوهر و بر روی کاغذ یا ابریشم انجام میشود، به این هنر نقاشی چینی اتلاق میشود اما از نظر شکل بسیار شبیه به طراحی است. یا مثالی دیگر تلفیق دست نوشته و نقاشی های قدیمی خاور میانه بسیار شبیه به طراحی هستند که با جوهر و قلم مو به انجام می رسیده اند با خطوطی آزاد و شبیه به کارتونهای مدرن اما از نظر هنری در قسمت نقاشی دسته بندی می شوند. یا حتی بسیاری از طراحی های نزدیک دوره رنسانس، تا قبل از اینکه لغت دیزاین که در زبان ایتالیایی که به معنای طراحی می باشد به وجود بیاید، جزو دسته نقاشی قرار میگرفته اند.

معمولا کلمه طراح به شخصی که در کار هنری دغدغه طراحی دارد اتلاق میشود، اگر بخواهیم مثالهای بارزی در مورد طراحان بزرگ بخصوص طراحی فیگوراتیو بزنیم میتوان از اساتید قدیمی افرادی مانند لئوناردو داوینچی، میکل آنجلو، آلبرشت دورر ، روبنس و رامبراند را نام برد. و در دوره معاصرتر از افرادی مانند اونوره دومیه، اگون شیله، کنت ویلیامز و ... نام برد.

انواع مختلف طراحی

پیشنهاد میشود مقاله طراحی خطی و انواع آن را بخوانید.

به طور کلی طراحی به سه دسته کلی تقسیم می شود:

١- طراحی اسکیس سریع و نا تمام، این قسم از طراحی به این صورت می باشد که طراح به هیچ عنوان به جزئیات توجه نکرده و از فرمها و خطوط آبستره در کار استفاده میکند. دلیل انجام این کار تمرکز بر روی ایده و موضوع می باشد و این طراحی ها به این دلیل بی کیفیت هستند که هنرمند به علت حفظ ایده، اساسا نمی خواهد درگیر تکنیکهای طراحی شود. این طراحی ها اساسا ارزش نگهداری ندارند و بعد از اتمام کار و رسیدن به هدف دور انداخته می شوند.

٢- طراحی اسکیس مطالعاتی، در این نوع طراحی هنرمند تا حد نسبتا زیاد به جزئیات توجه می نماید و حتی بعضی از مواقع کار نهایی بر روی طراحی انجام می شود، برای مثال هنرمند ساختار اولیه یک نقاشی را به صورت یک طراحی اجرا کرده و بعد روی آن رنگ گذاری می کند. البته در بسیاری از موارد نیز کار به همان اسکیس مطالعاتی ختم می شود.

طراحی به مثابه کار نهایی

این شکل از طراحی از شروع با هدف خلق یک اثر هنری به عنوان طراحی دنبال می شود، و حتی ممکن است برای بهتر به نتیجه رسیدن طراحی در ابتدا چند اسکیس مطالعاتی نیز به انجام برسد. این نوع از طراحی میتواند در تصویرسازی،طراحی رئال یا طراحی هایپررئال مورد استفاده قرار گیرد.

در پایان باید این نکته مهم را ذکر کرد که طراحی یکی از مهم ترین پایه های هنر چه در دوران قدیم و چه در عصر جدید می باشد، به طوری که آموزش صحیح و راه بردی این هنر ارزشمند می تواند تاثیرات شگفت انگیزی بر روی پیشرفت و درک اصولی مفاهیم هنری در رشته های دیگر را دارا باشد.