در باره هنر انیمیشن و هنرمندان معروف آن

نویسنده: ایکاروس، تاریخ انتشار: دوشنبه، ۳۰ تیر ۱۳۹۹

اگر بخواهیم تعریف خلاصه و قابل درکی از انیمیشن یا هنر تصویر متحرک ارائه دهیم می توان گفت که هنر به حرکت درآوردن اجسام و اشیاء به صورت تصویری و حالت الکترونیکی می باشد. قدمت این پدیده از هنر فیلم سازی نیز بیشتر می باشد. تاریخچه ساخت اولین انیمیشن به درستی مشخص نیست اما اگر بخواهیم به یکی از ابتدایی ترین و اولین های تاریخ اشاره کنیم می توان به انیمیشن سبک فناکیستوسکوپ که توسط ژوزف پلاتو بلژیکی در سال 1832 اختراع شد اشاره کرد. فناکسیتوسکوپ از دوصفحه تشکیل شده است که در هنگام چرخش توهم حرکت تصاویر را در بیننده ایجاد می نماید.

در سال 1834 ویلیام هورنر دستگاه زوتروپ را ابداع کرد. در این وسیله رشته هایی از نقاشی ها و تصاویر، در یک استوانه کاغذی پیچیده شده که بحالت استوانه در آمده است قرار دارد که این وسیله نیز توهم حرکت تصاویر را در بیننده ایجاد می کرد.

در سال 1876 یک فرانسوی به نام شارل امیل ریناد، تبدیل به اولین شخصی شد که انیمیشن را به صورت یک صنعت در آورد و آنرا به شکل تئاتر گونه نمایش داد. اما یکی از مهمترین انیمیشن های خلق شده اثری بود که توسط زیناس وینزر مک‌ کی کارتونیست و خالق کاراکتر مشهور نموی کوچک خلق شد. وی یکی از بزرگترین طراحان کارتونهای کمیک استریپ در تاریخ این ژانر هنری می باشد. در سال 1914 یک کارتون کوتاه با نام گرتی دایناسور خلق نمود. به واقع می توان این اثر را پایه گذار انیمیشن های دوبعدی به حساب آورد و از دل این اثر اولین ستاره کارتونی جهان متولد شد. مک‌کی چند اثر تاثیرگذار دیگر را نیز خلق نمود. که یکی از مشهورترین این آثار غرق شدن لوزیتانیا در سال 1918 می باشد. اما هنرمند انیماتور و کارتونیست با استعداد دیگر، شخصی بود با نام اتو مسمر. یکی از مشهورترین کاراکترهای خلق شده توسط مسمر فلیکس گربه Felix The Cat می باشد. این کاراکتر یکی از مشهورترین شخصیت های کارتونی تاریخ سینما است و در دوران خود توانست سطح وسیعی از مخاطب را به خود جذب نماید.

اما یکی دیگر از بزرگترین شخصیتهای خالق فیلمها و آثار انیمیشن والت دیزنی می باشد که یکی از مشهورترین و تاثیرگذارترین کاراکترهای کارتونی تمام دوران با نام میکی ماوس را خلق کرد. دیزنی به واقع یک زندگی حرفه ای و هنری بسیار پر فراز و ونشیب را سپری نمود و در برخی از آثارش از کارتونیستها و انیماتورهای قدیمی مانند اتو مسمر نیز الهام گرفت. و در طول زندگی حرفه ای خود دست به خلق تعداد قابل توجه و زیادی از شخصیتهای کارتونی زد که این کاراکترها تبدیل به چهره هایی بسیار محبوب و ماندگار شدند و تا امروز نیز بر روی صفحه تلویزیون ها و سینماها خودنمایی می کنند.

دیگر چهره مهم و تاثیر گذار در این هنر برادران فلایشر به نامهای مکس و دیو می باشند. آنها تبدیل به چهرهای موفقی در نیویورک شدند. دراین زمان دیزنی هنوز در ایالات کانزاس فعالیت می کرد. برادران فلایشتر تکنولوژی روتوسکپی را ابداع کردند که این تکنیک امروزه نیز مورد استفاده قرار می گیرد. این تکنیک همان سبک کلاسیک انیمیشن سازی دو بعدی می باشد که در آن تصاویر ترسیم شده پشت سر هم به حرکت در می آیند. این روش منجر به طبیعی تر شدن و زنده تر شدن حرکت تصاویر شد و بسیاری از بزرگان این فن از این روش در آثار خود استفاده نمودند. آنها در سالهای 1919 تا 1929 مجموعه خارج از مرکب دان (Out of the Inkwell) را تولید کردند که از اقبال بسیار زیادی برخوردار شد. در این سریال از کاراکترهای پر جنب و جوش انسانی استفاده شده بود که همین امر مورد توجه مخاطبان قرار گرفت. آنها همچنین خالق شخصیت کارتونی بتی بوپ بودند که این شخصیت نیز بسیار محبوبیت داشت. آثار کارتونی سوپرمن و ملوان زبل نیز برای اولین با در استودیوی این دو برادر تهیه شد.

استودیوی مشهور و بزرگ دیگر استودیوی وارنر بود که توسط سه کارمند قدیمی کمپانی دیزنی تاسیس شد. اما این استودیو زمانی شهرت گرفت و موفق شد که تکس اوری، کاتونیست و صدا پیشه مشهور به آنها پیوست. هاروی شخصیتی شجاع و ریسک پذیر داشت و خیلی زود افراد با استعداد دیگر را برای کمپانی کشف کرد. افرادی مانند چاک جونز و باب کلامپت را می توان مثال زد. این گروه سبک منحصر به فرد و جذابی را برای انیمیشن های کمپانی وارنر به ارمغان آوردند. آنها کاراکترهای خاص و در برخی موارد خشن را نیز خلق کردند. کاراکترهای مانند باگز بانی محصول کمپانی وارنر می باشد.

اما اگر بخواهیم این هنر را به طور جامع و مناسب مورد کاوش و بررسی قرار دهیم می بایست به دنیای انیمیشن در اروپا و تاریخچه آن نیز پرداخته شود. در اروپا این هنر راه متفاوتی را نسبت به اروپا طی کرد. تکنیک کار در اروپا متفاوت از آن چیزی بود که آمریکایی ها در پی آن بودند. در روسیه و بعدها در فرانسه لادیسلاس اِستارِویچ دانشجوی هنر و حشره شناس آماتور با تکنیک استاپ موشن و با استفاده از حشرات واقعی و عروسک ها دست و به تولید و ساخت انیمیشن زد. یکی از مشهور ترین آثار وی The Cameraman's Revenge بود. در این انیمیشن به زندگی دو ملخ و حواشی آن پرداخته می شود. این انیمیشن در سال 1912 تولید شده است. اثر مورد توجه و مهم دیگر اثر کارگردان و انیماتور روس، الكساندر الكسیف می باشد. این اثر برگرفته از یک فانتزی با نام شبی بر فراز کوه سنگی (قطعه موسیقی شبی بر فراز کوه سنگی اثری از موسورسکی میباشد) می باشد. این اثر با روش پین اسکرین به انجام رسیده است، به این صورت که به وسیله سنجاق و بازی با نور در صحنه، حرکت ایجاد کرده و منجر به ایجاد یک انیمیشن می گردد. الكسیف این پروژه را با حدود پانصد هزار سنجاق به انجام رسانید و ساخت آن حدود دو سال به طول کشید.

یک انیماتور آلمانی با نام لوته راینیگر با الهام از تئاترهای عروسکی تایلندی دست به خلق آثاری با سبک سیلوئت زد و این آثار را در جهت استفاده در دنیای کودکانه به کار برد.

این انیماتور آلمانی یک اثر قابل توجه و مهم به نام ماجراهای شاهزاده احمد را در سال 1926 خلق نمود که تولید آن دو سال به طول انجامید. عناصر داستانی این فیلم از کتاب ماجراهای هزارویک شب گرفته شده بود و این اثر هنری از اقبال خوبی برخوردار شد به طوری که ژان رنوار کارگردان بزرگ فرانسوی به راینیگر لقب بانوی سایه ها را داد. آثار دیگر این انیماتور آلمانی شامل دکتر دولیتل و حیواناتش 1928، انیمیشن های کوتاه بر اساس موسیقی های موتزارت و چندین اثر موفق دیگر را شامل می شد. در سال 1950 راینیگربه انگلستان نقل مکان نمود و در انجا به مدت بیست سال به فعالیت خود ادامه داد.

انیمیشن عروسکی

در این مقاله سعی شد در کنار شرح تاریخ انیمیشن در مورد تکنیکهای ساخت آن نیز توضیحات مفید و کوتاهی ارائه شود. در این قسمت نیز به شرح یکی دیگر از تکنیک های این هنر و تاریخچه مختصر آن خواهیم پرداخت. سبک Puppet animation یا انیمیشن عروسکی یکی از سبکهای مورد توجه و مهم در این رشته هنری می باشد. این سبک، یک سبک سه بعدی می باشد و همانطور که از اسم آن نیز پیداست این آثار، به واسطه حرکت عروسکها در فریم های متوالی شکل و جان می گیرد. یکی از مهمترین خواستگاههای این سبک در جهان اروپای شرقی می باشد. یکی از مهمترین انیمیشن سازان در این حوزه کارگردان فیلم، فیلم‌نامه ‌نویس، تهیه‌کننده، نویسنده، نقاش، مجسمه‌ساز، عروسک‌گردان و انیماتور برجسته اهل جمهوری چک یرژی ترونکا می باشد. این کارگردان و انیماتور برجسته دست به تهیه اثری بر اساس داستانهای نویسنده مشهور دانمارکی به نام هانس کریستیان آندرسن زد. این انیمیشن بلبل امپراتور نام داشت که با تولید این اثر ترونکا و اثرش به شهرت جهانی رسیدند.

اثر بعدی وی اقتباسی بود از رمان مشهور سرباز خوب شوایک، که یک طنز سیاه می باشد، و در پی آن دست به خلق اثری دیگر با نام رویای نیمه شب تابستان زد.

دیگر انیماتور و کارگردان مهم اروپای شرقی جورج پال می باشد. وی زاده مجارستان است، در برلین، پراگ، پاریس و هلند به عنوان انیماتور فعالیت کرد و پس از آن و در سال 1939 به آمریکا مهاجرت نمود. در آمریکا با پارامونت پیکچرز شروع به همکاری کرد و دست به تولید یک انیمیشن عروسکی زد. شاید بتوان گفت که آثار تولیدی وی محبوب ترین در ایالات متحده بودند.

گروهی دیگر از انیماتورهای اروپای شرقی دست به کارهای سنگین تر و مفهومی تر زدند. آثاری که بر خلاف نفس انیمیشن به هیچ عنوان مناسب کودکان نبود و به موضوعاتی چون مرگ و مسائل اجتماعی می پرداخت. یان شوانکمایر یکی از مثالهای بارز در این حوزه می باشد که با آثار خود توجه بسیاری از محافل هنری را جلب کرد. وی فیگور انسان را به شکل عروسک به صورت استاپ موشن کار می کند. یکی از آثار مشهور او ابعاد گفتگو (Dimensions of Dialogue) می باشد. دو تن از مهمترین شاگردان این هنرمند بزرگ برادران کی هستند که این دو، مجموعه ای از بزرگترین و مفهومی ترین آثار استاپ موشن عروسکی را خلق کردند که در دنیا تحسین بسیاری از کارشناسان هنری را برانگیخته است.

در اروپا یک کارگردان و انیماتور مشهور دیگر نیز ظهور کرد و با آثار خود توجه بسیاری را برانگیخت. او یک انیماتور انگلیسی به نام نیک پارک است که یکی از مشهورترین و جالب توجه ترین آثار وی انیمیشن شان گوسفنده یا گوسفند ناقلا می باشد. این انیماتور افتخارات زیادی را از آن خود کرده است. او برنده جایزه اسکار و همچنین برنده جایزه بَفتا شده است. پارک یک سبک جدید از انیمیشن های عروسکی را بنیان گذاشت که همزمان برای کودکان و بزرگسالان جذابیت داشتند. برخی از هنرشناسان این نوع آثار را به کارتونهای انگلیسی تعبییر کرده اند که قالب و فضایی از محیط انگلستان را در آن می توان ملاحظه کرد. این سبک، کارتونهای سنتی مخصوص کودکان را به سطح جدیدی از پیشرفت و پختگی رساند.

اما یکی دیگر از بزرگترین و منحصر به فردترین انیماتورهای تاریخ، یک انیماتور ایتالیایی به نام برونو بوتزتو می باشد. وی یک کارگردان و انیماتور ژانر دوبعدی است که آثار وی غالبا مضمونهای سیاسی و طنز انتقادی دارد. برونو شروع به ساختن کاراکترهای خاص با شخصیت های منحصر به فرد کرد که همین امر او را به سمت موفقیت سوق داد. یکی از این شخصیتها آقای رُسی می باشد. این کاراکتر مظهر یک مرد شهری و میانسال ایتالیایی است. این کاراکتر شخصیت اصلی سری انیمیشن های کوتاه و شخصیت هفت انیمیشن بلند می باشد. اولین اثر کوتاهش با نام یک اسکار برای آقای رسی می باشد. و در ورژن بعدی اثرش آقای رسی در فیلمی با عنوان آقای رسی به دنبال شادی، ایفای نقش می کند. بوتزتو در سال 1965 انیمیشن غرب و سودا را ساخت و پس از آن یعنی در سال 1968 اثر برادر من سوپرمن را خلق کرد. در سال 1976، نه خیلی شاد را در پاسخ به انیمیشن فانتزیای دیزنی تولید کرد.

یکی از المانهای مهم و بطور کلی شناسنامه کارهای این هنرمند، استفاده استادانه وی از خط در آثارش می باشد. وی با استفاده از رنگهای ساده و ترکیب بندیهای ابتدایی آثاری جالب توجه، جذاب و پر مخاطب را خلق کرده است. از طرف دیگر با توجه به مضامین اجتماعی، آثار او از تاثیرگذاری زیادی در جامعه برخوردار است.

پس از گذشت حدود یک قرن از تاریخ انیمیشن این رشته هنری همچنان در حال تکامل و پیشرفت می باشد. در سالهای اخیر انیمیشن های سه بعدی با استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری ظهور کرده اند و دنیای متفاوتی را در این حوزه به وجود آورده اند. آثاری مانند داستان اسباب بازی با فروشهای حیرت انگیز، تقریبا به رقابت با پروژه های بزرگ فیلم سازی پرداخته اند. از طرف دیگر شبکه های تلویزیونی در جهان دست به تولید آثاری زدند که یک ژانر خاص را به وجود آورده است که این آثار مناسب گروه سنی بزرگسال می باشند. این آثار معمولا در شبکه های کابلی به نمایش در می آیند و به صورت سریالهای طولانی مدت پخش می شوند. یکی از پرطرفدارترین و مهمترین این آثار، انیمیشن سیمسون ها می باشد که از سال 1989 تا به امروز در حال پخش می باشد.

در پایان باید این نکته را ذکر کرد که ژانر انیمیشن در دنیای هنر دارای ابعاد بسیار وسیع و گوناگونی است و به هیچ عنوان نمی توان این هنر را صرفا مخصوص کودکان به حساب آورد. کما اینکه خواننده عزیز در طول این مقاله دید که بسیاری از آثار خلق شده در این ژانر سمت و سوی فلسفی و جامعه شناسی داشته و حامل پیامهای بسیار مهم و مفهومی درخود هستند.